فتق بیضه ها چیست؟

فتق یا هرنی به بیرون زدگی یا خارج شدن هر عضو بدن، از محل اصلی خود گفته می‌شود. در واقع تغییر محل اعضایی از بدن به حفره یا بافت مجاور که موجب تورم یا پارگی شود را فتق می‌گویند. بیماری فتق زمانی بروز می‌کند که یک ناحیه از یک عضو یا بافت از طریق یک لایه عضله ضعیف بیرون می‌زند.

چرا فتق ایجاد می‌شود؟

ریسک ابتلا به بیماری فتق با افزایش سن بیشتر شده و در مردان نسبت به زنان شایعتر است. هرنی یا فتق ممکن است مادرزادی باشد و معمولاً در پسرها و به علت نقص در سیر نزولی بیضه ایجاد می‌شود که ممکن است همراه با هیدروسل نیز باشد. از دلایل دیگر این بیماری می‌توان تحت فشار قرار گرفتن حفره شکمی را عنوان کرد. اگر به هر دلیلی فشار داخل شکم بیش از حد بالا رود ممکن است باعث پارگی پریتوان و فاسیا و عضلات شود و در پی آن فتق به وجود آید. سرفه‌های شدید و مزمن، برداشتن ناگهانی اجسام سنگین، بزرگی پروستات و بسیاری دیگر از عوامل تشدید کننده فشار بر شکم، می‌تواند ایجاد فتق نماید.در مواردی نیز هرنی به دنبال عمل های جراحی باز شکمی ایجاد می‌شود که به علت آسیب دیدگی عصب عضلات حین جراحی باعث شل شدن عضله و ایجاد فتق یا هرنی می‌شود.

علائم فتق

شایع‌ترین علامت فتق یک توده بیرون آمده در ناحیه آسیب دیده از بدن است. فتق ممکن است ایجاد دردهای بسیار شدید شکمی کند. همچنین با بروز مشکلات جدی دیگر ممکن است نیاز به جراحی اورژانسی پیدا کنید. از نشانه‌های دیگر این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• بیرون زدگی یا بر آمدگی فتق که به رنگ قرمز، بنفش یا تیره باشد
• درد در ناحیه کشاله ران که با خم شدن یا بلند کردن اجسام سنگین بدتر می‌شود
• وجود توده یا برآمدگی دردناک در کشاله ران یا ناحیه شکمی
• وجود توده دردناک در ناحیه بیضه
• احساس سنگینی در شکم
• درد شکمی و تهوع

فتق در چه نواحی ایجاد می‌شود؟

• فتق انسزیونال که در محل عمل جراحی قبلی دیده می‌شود
• فتق بیضه یا بالای آن که فتق اینگوینال نامیده می‌شود
• فتق دور ناف

درمان فتق بیضه

روش درمانی هر فرد بسته به اندازه فتق و شدت علائم آن وابسته است و به تشخیص پزشک متخصص ممکن است از شخصی به شخص دیگر متفاوت باشد. پزشک ممکن است فتق شکمی بیمار را برای نشانه های احتمالی تحت نظر بگیرد.

درمان هایی که برای فتق شکمی که فتق بیضه هم شامل آن می‌شود عبارتند از:

1. تغییر سبگ زندگی
2. مصرف برخی دارو ها
3. جراحی

تغییر سبک زندگی

تغییرات در تغذیه می‌تواند تا حدودی علائم فتق را از بین ببرد ولی باعث بهبودی آن نمی‌شود. علاوه بر رعایت غذایی بیمار باید از دراز کشیدن و خم شدن پس از غذا خودداری کرده و همچنین وزن خود را متعادل نگه دارد. انجام برخی ورزش‌ها می‌تواند به تقویت ماهیچه‌های اطراف فتق کمک کند و علائم آزار دهنده فتق را کاهش دهد.

داروها

مصرف برخی داروها نیز می‌تواند به بهبود و درمان فتق کمک کند. البته این داروها حتماً باید توسط پزشک متخصص تجویز شود.

جراحی

قطعی ترین روش درمان هرنی جراحی است که به صورت سرپایی و بدون بستری در بیمارستان و با بی حسی نخاعی و یا بیهوشی انجام می‌شود.

فتق چیست؟

یکی از مشکلات رایجی که برای جدار شکم به وجود می‌آید، فتق (Hernia) نام دارد. اما آیا می‌دانید فتق چیست؟ تا چه حد با معنای باد فتق یا هرنی آشنایی دارید؟ در این مقاله به هر آنچه باید درباره هرنی و مشکلات ناشی از آن بدانید، می‌پردازیم.

تمامی احشای شکمی توسط یک دیواره عضلانی در کنار یکدیگر نگه جداشته می‌شوند. این دیواره عضلانی جدار شکم نام دارد. گاهی جدار شکم دچار ضعف شده و حفره‌ای در آن ایجاد می‌گردد که  آن را فتق یا هرنی می‌نامند. هرنی باعث می‌شود تا احشای شکمی مانند روده، از جای صحیح خود خارج شده و دچار مشکل گردد.

اصلی‌ترین نشانه ابتلا به اختلال هرنی، برآمدگی و درد مبهم در محل آسیب دیده است. تقریبا همه بیماران مبتلا به هرنی می‌توانند مشکل خود را از طریق جراحی درمان کنند.

منظور از باد فتق یا هرنی چیست؟

هر گاه یکی از احشای داخلی بدن، در اثر ایجاد حفره یا ضعف در بافت نگهدارنده آن‌ها برآمده شود، به آن فتق یا هرنی می‌گویند. رایج‌ترین نوع باد فتق مربوط به احشای شکمی است. در این نوع هرنی، یکی از احشای شکمی مانند روده، به جدار شکم فشار وارد می‌کند. در نتیجه، شکم در این ناحیه دچار برآمدگی شده و فتق به وجود می‌آید.

بیماری فتق با هر نوعی، می‌تواند با افزایش سن به وجود آمده و به تدریج تشدید شود. در اصل، با افزایش فشار بر دیواره شکمی، احتمال آسیب و پارگی محل فتق وجود دارد. در چنین مواردی، بیمار علائم شدیدی را تجربه می‌کند که باید از طریق جراحی درمان شود.

انواع فتق کدامند و در کدام قسمت بدن، به وجود می‌آیند؟

تمامی اندام‌های بدن که از طریق یک پوشش یا بافت محافظتی نگهداری می‌شوند، می‌توانند دچار باد فتق گردند. برای مثال، قفسه سینه از طریق دیافراگم و کشاله ران از طریق دیواره پایین شکم، دچار هرنی می‌شوند. حتی برای بیمارانی که سابقه جراحی دارند، امکان ابتلا به بیماری فتق از طریق برش جراحی قبلی نیز وجود دارد. انواع هرنی نیز بر همین اساس دسته‌بندی می‌شوند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

فتق اینگوینال

بیماری فتق اینگوینال یا مغبنی را می‌توان رایج‌ترین نوع این اختلال دانست. هر گاه در دیواره پایین شکم، ضعف یا پارگی ایجاد شده و روده از طریق آن بیرون بزند، شخص به هرنی از نوع اینگوینال دچار می‌شود. علت این نامگذاری آن است که این نوع برآمدگی، عمدتا در کانال اینگوینال رخ می‌دهد.

کانال اینگوینال در کشاله ران قرار گرفته است. رباطهای نگهدارنده رحم در زنان و عروق بیضه در مردان در کانال اینگوینال هستند. بنابراین، هرنی اینگوینال باعث فشار بر این نواحی می‌شود. ناگفته نماند که فتق مغبنی در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود.

فتق هیاتال مربوط به معده

دیافراگم که به آن پرده دیافراگم نیز گفته می‌شود، یک ورقه عضلانی است که به تنفس کمک می‌کند. این پرده عضلانی از طریق انقباض و کشیدن هوا به درون ریه‌ها، تنفس را مدیریت می‌کند. اگر در اثر ضعف یا آسیب دیافراگم، بخشی از معده به سمت قفسه سینه برآمده شود، فتق هیاتال نام می‌گیرد.

هرنی هیاتال از طریق دیافراگم، بیشتر در افراد ۵۰ سال به بالا دیده می‌شود. با این حال، این نوع بیماری در برخی از کودکان به صورت نقص مادرزادی وجود دارد.

از علائم ابتلا به بیماری هرنی هیاتال می‌توان به رفلاکس دائمی معده به مری اشاره کرد؛ به طوری که تمامی محتویات معده به سمت مری پس زده می‌شوند. این حالت، سوزش سر دل یا دل درد را در پی دارد.

فتق ناف

ایجاد هرنی در ناحیه ناف، بیشتر در کودکان و نوزادان دیده می‌شود. هرنی ناف به حالتی اطلاق می‌شود که روده‌ها در حوالی ناف، از طریق دیواره شکم به به سمت بیرون برآمده می‌گردند. هرنی در ناحیه ناف، بیشتر در زمان‌هایی که کودک گریه می‌کند، ظاهر می‌شود. در صورت مشاهده چنین علائمی، حتما باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

فتق ناف در بزرگسالان نیز به وجود می‌آید. علت ایجاد این بیماری در بزرگسالان به عواملی مانند چاقی، بارداری یا تجمع مایع در شکم مربوط است.

بیماری هرنی جدار شکم

اگر  جدار شکمی دچار حفره شوند، زمینه برای بیرون زدن احشای شکمی فراهم خواهد شد؛ در این صورت، فتق شکمی رخ می‌دهد. معمولا هنگامی که فرد دراز می‌کشد، برآمدگی ناشی از هرنی قابل مشاهده نیست. اما در حالت‌های مختلف، احساس فشار و درد ناشی از هرنی شکمی، آزاردهنده خواهد بود.

هرنی در ناحیه شکم می‌تواند از بدو تولد به وجود آید. با این حال، در دوره‌های مختلف زندگی نیز در اثر بارداری، چاقی یا فعالیت شدید، امکان ابتلا به فتق شکمی وجود دارد.

نکته دیگر اینکه، سابقه جراحی شکمی می‌تواند یک عامل ابتلا به این نوع ناهنجاری باشد. در واقع، هرنی در ناحیه شکم می‌تواند در اثر برش جراحی یا اسکار ناشی از آن رخ دهد. این نوع هرنی را برشی (انسزیونال) نیز می‌نامند.

فتق فمورال

بیماری فتق فمورال، یکی دیگر از انواع فتق در ناحیه کشاله ران است. اما این نوع هرنی نسبت به هرنی اینگوینال، کمتر رایج است. هرنی فمورال در کانال فمورال، یعنی زیر کانال اینگوینال رخ می‌دهد. این نوع ناهنجاری عموما در زنان مسن به وجود می‌آید. معمولا علائم هرنی فمورال به خودی خود بهبود پیدا نمی‌کنند. از این رو، پزشک متخصص، انجام جراحی هرنی برای این افراد را بهترین روش درمان می‌داند.

فتق مادرزادی دیافراگم

یکی از بیماری‌های مادرزادی، عدم تشکیل صحیح پرده دیافراگم در دوران جنینی است. در این حالت، اندام‌های شکمی به درستی در جای خود قرار نمی‌گیرند. در نتیجه، احتمال جابجایی آن‌ها به سمت حفره قفسه سینه وجود دارد. این مساله باعث می‌شود تا اندام‌های در حال رشد جنین، به سمت ریه‌های او متراکم گردند؛ این حالت، بروز هرنی مادرزادی دیافراگم در نوزادان را در پی دارد. ناگفته نماند که نوزادان مبتلا به هرنی دیافراگم مادرزادی، عمدتا به مشکلات تنفسی دچار هستند.

فتق اپی گاستر

اگر چربی‌های شکمی در ناحیه بین ناف و قسمت پایین استخوان جناق دچار بیرون زدگی شوند، هرنی اپی گاستر به وجود می‌آید. مردان بیشتر از زنان به هرنی اپی گاستر مبتلا می‌گردند.

فتق اشپیگل (اسپیگل)

به فتق اشپیگل، فتق شکمی جانبی نیز گفته می‌شود. این نوع  هرنی، از طریق فاشیای اشپیگل به وجود می‌آید. این فاشیا بخشی از جدار شکمی را از یکدیگر جدا می‌کند. ابتلا به این نوع Hernia، بسیار نادر است.

علائم بیماری فتق چیست؟

علائم هرنی به محل ایجاد آن بستگی دارد. البته برخی از افراد مبتلا به بیماری Hernia، هیچ گونه نشانه‌ای ندارند. اما ممکن است در تشخیص بیماری‌های دیگر، پزشک متوجه وجود فتق شود. در هر حال، یکی از علائم فتق در اغلب بیماران، ایجاد یک برآمدگی یا توده در محل آسیب دیده است. معمولا این گونه برآمدگی‌ها در فعالیت‌های خاص یا موقعیت‌های بدنی مشخص، ظاهر شده و با خارج شدن از آن حالت، به داخل برمی‌گردند. البته فردی که به هرنی مبتلا است، هنگام انجام برخی فعالیت‌ها احساس فشار و درد مبهم دارد. این گونه عوارض عمدتا در هنگام سرفه کردن، خندیدن یا زور زدن، شدیدتر می‌گردند.

شکل ظاهری فتق

در اکثر موارد، فتق به صورت یک برآمدگی یا توده غیر عادی ظاهر می‌گردد. این نشانه عموما در ناحیه شکم و کشاله ران مشاهده می‌شود. برای فتق‌های خیلی عمیق مانند نواحی هیاتال و فمورال، ممکن است هیچ گونه علائم ظاهری وجود نداشته باشد.

در ساده‌ترین حالت، فرد مبتلا به فتق ، در موقعیت‌هایی مانند خم شدن یا چمباتمه زدن، وجود Hernia را احساس می‌کند. حتی برای کودکان نیز در هنگام گریه کردن یا انجام عمل دفع، بیرون زدگی یا هرنی قابل مشاهده یا قابل لمس است.

احساسات ناشی از بیماری فتق

افرادی که به هرنی مبتلا هستند، در موقعیت‌های مختلف، احساس درد مبهم یا شدید دارند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که اندام مورد نظر، از سوراخ بیرون بزند. البته برخی از افراد نیز هیچ گونه احساس دردی ندارند. اگر ناراحتی و درد به صورت دائمی وجود دارد، حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

دقت داشته باشید که رفلاکس مزمن ناشی از فتق هیاتال، عوارض شدیدی برای شما در پی دارد. بنابراین، در صورتی که احساس سوزش سر دل یا سوء هاضمه دارید، باید یک پزشک متخصص را در جریان بگذارید.

دلایل ابتلا به بیماری فتق چیست؟

ایجاد آسیب یا حفره در بافت‌های همبند یا عضله‌ای، می‌تواند منجر به بروز هرنی شود. بنابراین، علت بیماری فتق عملا آسیب‌هایی هستند که به بافت‌های همبند وارد می‌گردند. اما چه عواملی باعث این گونه آسیب‌ها می‌شوند؟

آسیب‌های تروماتیک و جراحی‌ها می‌توانند علت بروز بیماری هرنی باشند. همچنین، یک آسیب تنشی مکرر، احتمال ابتلا به Hernia را تشدید می‌کند. حالت‌های زیر می‌توانند علت فتق باشند:

• سرفه مزمن که می‌تواند ناشی از آلرژی باشد
• انجام مشاغلی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین دارند
• فعالیت‌هایی که به ساعت‌های طولانی ایستادن نیاز دارند
• سالخوردگی
• یبوست شدید به طوری که به زور زدن در هنگام اجابت مزاج نیاز باشد
• سابقه جراحی در لگن و شکم
• بارداری‌های مکرر یا چندقلوزایی
• تجمع مایع در شکم یا آسیت
• چاقی شدید با شاخص توده بدنی بالای ۳۰

در مورد ابتلا به هرنی مادرزادی علل متفاوتی وجود دارند. نوزادان با علائم زیر ممکن است به فتق مادرزادی دچار باشند:

• نوزادان نارس
• نوزادان مبتلا به فیبروز کیستیک
• وجود اختلال بافت همبند در نوزاد
• دیسپلازی مادرزادی هیپ (مفصل ران)
• وجود بیضه‌های نزول نکرده
• وجود مشکلات حاد در دستگاه تناسلی یا دستگاه ادراری نوزاد

بهترین روش‌ها برای تشخیص بیماری فتق چیست؟

معمولا بررسی علائم ظاهری هرنی، می‌تواند به تشخیص فتق کمک کند. با این حال، علاوه بر معاینات فیزیکی دقیق توسط پزشک متخصص، آزمایش‌های تشخیصی دیگری نیز باید انجام گیرند. در هر صورت، گام اول در تشخیص Hernia، انتخاب یک پزشک متخصص است که تجربه کافی در این زمینه داشته باشد. در ادامه، مراحل تشخیص باد فتق را توضیح می‌دهیم.

معاینه فیزیکی

پزشک متخصص باید تمامی نواحی شکم و کشاله ران را با دقت بررسی کند. ممکن است پزشک از شما بخواهد که در حالت ایستاده یا نشسته قرار بگیرید، سرفه کنید یا به این نواحی، فشار وارد آورید. در این صورت، اگر به باد فتق مبتلا باشید، برآمدگی‌های غیر عادی در شکم و کشاله ران ظاهر می‌شوند.

اگر در شغل خود ناچار به بلند کردن اجسام سنگین هستید، حتما این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. در صورتی که به ورزش‌های شدید یا سنگین، مانند وزنه‌برداری مشغول هستید نیز باید در این باره با پزشک خود صحبت کنید. سیگار کشیدن، سابقه خانوادگی Hernia و عمل جراحی در گذشته، از دیگر مواردی هستند که پزشک درباره آن‌ها از شما سوال می‌پرسد.

تصویربرداری از محل آسیب دیده

انجام آزمایش‌های تصویربرداری از شکم و نواحی آسیب دیده، تشخیص فتق را راحت‌تر می‌کند. برای این کار انجام تصویربرداری‌های زیر توصیه می‌شود:

• سونوگرافی شکمی؛ که در آن امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویر واضحی از اندام‌های شکمی ارائه می‌دهند.
• سی تی اسکن شکمی؛ که در آن اشعه ایکس، تصاویری را از داخل بدن بر روی صفحه کامپیوتر نمایان می‌سازد.
• اسکن MRI شکم؛ که از طریق آهنرباهای قوی و امواج رادیویی، تصاویر دقیقی را از اندام داخلی ایجاد می‌کند.

معمولا پس از بررسی تصاویر به دست آمده، پزشک می‌تواند نوع باد فتق و محل ایجاد آن را تشخیص دهد. با این حال، ممکن است لازم باشد آزمایش‌های تشخیصی بیشتری را انجام دهید.

آزمایش‌های مورد نیاز برای تشخیص فتق هیاتال

در افرادی که مشکوک به هرنی هیاتال هستند، برخی آزمایش‌های تشخیصی برای ارزیابی داخل معده انجام می‌گیرند. مهم‌ترین این آزمایش‌ها، موارد زیر هستند:

• تصویر اشعه ایکس از دستگاه گوارش؛ در این آزمایش بیمار باید یک مایع مخصوص را بنوشد و تحت عکسبرداری اشعه ایکس قرار گیرد. نوشیدن محلول باریوم کمک می‌کند تا تصویر واضح‌تر شود.
• آندوسکوپی؛ به کمک یک دوربین کوچک انجام می‌گیرد. این دوربین از طریق گلو و مری به معده می‌رسد تا پزشک بتواند داخل معده را رصد کند.

بهترین روش درمان بیماری فتق چیست؟

بهترین و قطعی‌ترین روش درمان فتق انجام جراحی است. در برخی از موارد، بنا به نظر پزشک ، نیازی به جراحی نیست. مثلا برای افرادی که به فتق خفیف یا بدون علامت مبتلا می‌شوند و ریسک جراحی برایشان بالاست، انجام جراحی توصیه نمی‌شود. در ادامه انواع جراحی فتق را نام می‌بریم.

جراحی ترمیم فتق

جراحی فتق با هدف ترمیم، یک عمل جراحی پیچیده می‌تواند باشد. جراح در حین عمل فتق، بافت‌های جابجا شده را به محل اصلی خود باز می‌گرداند. سپس به کمک مش جراحی یا بخیه، عامل ایجاد فتق را برطرف می‌سازد. در حال حاضر، از روش‌های جراحی فتق کم تهاجمی برای ترمیم این ناهنجاری استفاده می‌شود. این روش‌ها، با کمک برش‌های کوچک انجام می‌گیرند. در نتیجه، درد کمتر و بهبودی سریع‌تری را به دنبال دارند. البته در برخی موارد، بسته به نوع هرنی و وضعیت بیمار، جراحی باز یا سنتی راهکار مناسب‌تری برای ترمیم هرنی خواهد بود.

جراحی لاپاراسکوپی

در جراحی لاپاراسکوپی، پزشک جراح به کمک این دوربین کوچک، محل جراحی را مشاهده می‌کند. سپس ابزارهای بلند و نازک جراحی را از طریق حفره دیگر به بدن وارد می‌کند. در نهایت، تغییرات لازم را در محل مورد نظر به وجود می‌آورد. پس از ترمیم ناحیه آسیب دیده، لاپاراسکوپ و ابزار جراحی از بدن بیمار خارج شده و حفره‌های جراحی بخیه زده می‌شوند.

برای جراحی فتق با روش رباتیک نیز نحوه انجام عمل شبیه به جراحی لاپاراسکوپی است. اما در جراحی رباتیک، تمامی ابزارهای جراحی از طریق بازوهای رباتیک و توسط پزشک جراح کنترل می‌گردند.

عوارض بیماری فتق و عدم درمان آن چیست؟

بروز فتق و عدم درمان آن، باعث بروز عوارض پیچیده‌ای در فرد می‌گردد. با گذشت زمان، Hernia شدیدتر شده و عوارض جدی به همراه دارد. برای مثال، هر چه هرنی بزرگتر شود، فشار بیشتری به نواحی اطراف و اندام‌ها وارد می‌کند. این مساله میزان فشار و درد ناشی از هرنی را افزایش می‌دهد.

اگر هرنی در ناحیه روده اتفاق افتد، ممکن است روده مسدود شده و درد شدید، یبوست و حالت تهوع را در پی داشته باشد. در موارد شدیدتر، جریان خون به روده گیر افتاده نمی‌رسد. این مساله باعث مردن بافت روده می‌شود که نیاز به درمان اورژانسی و جراحی Hernia دارد. از مهم‌ترین علائمی که نشان می‌دهند فتق نیاز به درمان اورژانسی دارد، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• وجود دردی که به صورت ناگهانی شدید می‌شود
• حالت تهوع و استفراغ
• وجود برآمدگی‌های قرمز یا بنفش
• تب
• عدم توانایی دفع گاز یا اجابت مزاج

برای درمان فتق به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

برای آنکه بتوانید مشکل باد فتق خود را درمان کنید، باید به یک پزشک جراح عمومی مراجعه نمایید. هر چه تجربه پزشک در زمینه جراحی فتق بیشتر باشد، نتیجه حاصل از درمان این اختلال و ناهنجاری رضایت بخش‌تر خواهد بود. دکتر واثقی یکی از بهترین جراحان متخصص در این زمینه هستند که می‌توانند برای درمان فتق به شما کمک کنند. جهت ملاقات با ایشان و معاینات دقیق، می‌توانید به قسمت نوبت دهی مراجعه نمایید.

سوالات متداول

اگر فتق درمان نشود چه می‌شود؟

فتق بزرگتر می‌شود و عوارض پیچیده‌تری به وجود می‌آورد.

علائم فتق اینگوئینال در مردان چیست؟

تشکیل توده یا برآمدگی و درد در ناحیه کشاله ران، از علائم فتق اینگوئینال هستند.

فتق یا باد فتق چیست ؟ دلایل ایجاد فتق

فتق یا اصطلاحاً باد فتق به تغییر مکان ارگان‌های بدن به سایر بافت‌ها و یا حفره‌های بدنی گفته می شود و از بیماری‌های شکمی به شمار می‌رود که در اثر تضعیف لایه‌های درونی عضلات شکمی ایجاد می‌شود. پیامد این عارضه کشیدگی و یا پارگی بیش از حد در ناحیه جدار شکم یا دیافراگم است.

فتق در کدام قسمت‌های بدن ایجاد می‌شود؟

• فتق مغبنی یا کشاله ران : رایج ترین نوع این بیماری است، در این عارضه روده از نقطه‌ی ضعیف شده وارد دیواره شکمی می‌شود. کانال مغبنی در کشاله ران قرار داشته و در مردان کانال ورود اسپرماتیک به شکم و در زنان در این کانال رباطی وجود دارد که به نگهداری رحم کمک می کند. این فتق در مردان شایع تر است.
• هیاتال : در این نوع از بیماری قسمتی از معده از طریق دیافراگم (بخشی ماهیچه ای که با انقباض خود هوا را به داخل ریه ها می کشد.) به حفره سینه ورود پیدا می کند. هیاتال اغلب در افراد بالای 50 سال رخ می دهد.
• فتق ناف : در این نوع فتق روده از طریق شکاف شکمی و در نزدیکی ناف بیرون می زند. فتق ناف در نوزادان زیر 6 ماه ایجاد می شود و اغلب خود به خودی با قوی تر شدن عضلات شکمی برطرف می شود.
• برشی : این بیماری بعد از عمل جراحی رخ داده و در طی آن قسمتی از روده از شکاف جراحی یا بافت ضعیف بیرون می زند.
• دماغی یا سلبرال : از نوع داخلی ثانویه به شمار می‌رود که ناشی از رشد تومورها، فورامن اکسیپیتال (لوزه‌ای) یا سوراخ تخم مرغی شکل را اشغال می‌کند.
• فتق دیسک : این نوع داخلی ناشی از جابجایی و بیرون‌زدگی هسته دیسک در کانال اسپینال ستون فقرات گردنی، مهره سینه‌ای، ناحیه کمری یا ستون فقرات رخ می‌دهد.
• فتق شکمی : این مورد ناشی از جا به جایی یکی از احشاء شکمی رخ می‌دهد.

علل ایجاد فتق

علت ایجاد این بیماری را می‌توان عواملی دانست که موجب فشار و تضعیف عضلات ناحیه شکمی می‌شود. این بیماری ممکن است ناگهانی و یا در طول زمان ایجاد شود. از عواملی که موجب تضعیف عضلات می‌شود می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم :

• نقص مادرزادی (درست بسته نشدن دیواره‌ی شکمی)
• سن
• سرفه مزمن
• آسیب ناشی از صدمه یا جراحی

از عواملی که موجب افزایش فشار وارده به شکم می‌شود، می‌توانیم موارد زیر را ذکر کنیم :

• بارداری
• یبوست مزمن
• بلند کردن وزنه
• آسیت (آب آوردن شکم)
• افزایش وزن ناگهانی
• انجام جراحی
• عطسه و سرفه (مزمن و طولانی مدت)

علائم فتق چیست؟

علائم این عارضه بسته به نوع آن می تواند متفاوت باشد. برخی از این علائم عبارتند از :

• برآمدگی بر روی شکم (بسته به نوع فتق برآمدگی در نقاط مختلفی از بدن روی می‌دهد)
• لمس فتق (می توانید حین ایستادن و یا خم شدن این برآمدگی را احساس کنید)
• احساس درد در ناحیه شکم
• ضعف یا سنگینی در ناحیه شکم
• احساس سوزش یا درد در محل برآمدگی
• رفلاکس معده، درد قفسه سینه یا مشکل در بلع 

البته در برخی موارد این عارضه هیچ نشانه‌ای به همراه ندارد و در طی معاینات دوره‌ای تشخیص داده می‌شود.

نحوه تشخیص انواع فتق

نحوه تشخیص فتق بسته به نوع آن متفاوت است، به طور مثال در فتق مغبنی یا برشی بیماری تنها از طریق معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود اما در صورت بروز فتق هیاتال نیاز به انجام عکس برداری با باریم و آندوسکوپی است، تا از این طریق پزشک احشاء داخل شکم را مشاهده نماید. برای فتق ناف از سونوگرافی برای تشخیص استفاده می‌شود.

روش‌های درمان فتق

راهکار قطعی درمان این مشکل با استفاده از جراحی امکان‌پذیر است در حالی که تغییر در سبک زندگی و مصرف دارو تنها به بهبودی علائم فتق کمک می کند. دو روش قطعی بهبود این عارضه عبارت است از :

جراحی(عمل فتق)

در صورت رشد فتق و یا درد شدید انجام جراحی الزامی است. برای درمان پزشک از طریق دوختن حفره ایجاد شده ، بیماری را درمان می‌کند. این عمل از طریق وصله کردن سوراخ با استفاده از توری جراحی انجام می‌شود. این روش دوره نقاهت طولانی مدتی دارد و ممکن است تا 6 هفته نتوانید راه بروید. اما نتیجه بهتری را به همراه دارد.

لاپاراسکوپی

روش لاپاراسکوپی در مقایسه با جراحی روش کم دردسرتری است. زیرا به جای برش شکم از طریق سوراخ کردن چند ناحیه خاص جراحی انجام می‌شود. در نتیجه آسیب کمتری به بافت های اطراف فتق زده می‌شود. در طی این جراحی از دوربینی کوچک و تجهیزات جراحی مینیاتوری استفاده می‌شود. این روش دوره بهبودی کوتاهی دارد ولی خطر برگشت بیماری در آن بالا است.

عوارض درمان نکردن این بیماری

در صورت بی توجهی به درمان این عارضه مشکلاتی برای فرد ایجاد می‌شود که عبارتند از:

• انسداد روده : اگر روده در دیواره شکم به دام افتد انسداد روی می دهد که همراه با درد شدید و یبوست است.
• درد و تورم در نواحی اطراف فتق
• اختناق : اگر جریان خون رسانی به روده (قسمتی از روده که درون دیواره شکم گیر افتاده است) کاهش یابد و یا قطع شود، این وضعیت رخ می دهد. اختناق موجب عفونی شدن یا مرگ بافت روده‌ای می‌شود.

فتق معمولا در ناحیه شکم اتفاق می افتد و زمانی‌ که لایه ‌های درونی‌ عضلات شکمی ضعیف شده باشند فشار وارده به آنها منجر به پارگی یا کشیدگی بیش از حد انها می شود که در این حالت باعث تورم یا بیرون زدگی می شود که به آن فتق می گویند.

فتق چیست؟

بطور کلی فتق به بیرون زدگی یا خارج شدن هر چیزی از جای اصلی خود در بدن گفته می شود. به عبارتی دیگر تغییر محل اعضایی از بدن به حفره یا بافت مجاور که موجب تورم یا پارگی شود را فتق می گویند. هر جایی که جداره بافت نگه دارنده یک اندام ضعیف باشد فتق می تواند اتفاق بیافتد. فتق می تواند در هر جایی اتفاق بیافتد. فتق ممکن است ایجاد دردهای بسیار شدید شکمی کند و با بروز مشکلات جدی دیگر ممکن است نیاز به جراحی اورژانس پیدا کنید. هم زنان و هم مردان ممکن است دچار فتق شوند.

فتق مزمن معولا در ناحیه شکمی رخ می دهد، همچنین فتق می تواند در ران بالا، ناف شکم و ناحیه کشاله ران دیده شود. شما ممکن است به طور مادرزادی با فتق به دنیا بیایید و یا بعدا به آن مبتلا شوید. اکثر فتق ها تهدید کننده ی زندگی نیستند، فتق خود به خود از بین نمی رود و با گذشت زمان بهتر نمی شود. گاهی اوقات آنها می توانند جراحی را برای پیشگیری از عوارض بالقوه خطرناک انجام دهند.

انواع فتق

شایع ترین فتق ها عبارتند از:

فتق کشاله ران یا اینگوینال: به شکل بر آمدگی در کشاله ران یا کیسه بیضه ظاهر می شود. این نوع فتق در مردان شایع تر از زنان است… این فتق ها هنگامی رخ می دهد که روده ها از طریق یک نقطه ضعف یا پریشانی در دیواره شکمی پایین، اغلب در کانال ورودی، نفوذ کنند.

فتق رانی: به صورت بر آمدگی در قسمت بالایی ران ایجاد می شود. این نوع در زنان شایع تر از مردان است.

فتق شکافی: در محل بخیه مر بوط به جراحی شکمی ایجاد می شود.

فتق نافی: معمولا در کودکان و نوزادان زیر ۶ ماه رخ دهد. بر آمدگی اطراف منطقه ناف است. در صورتی که عضلات در خط وسط کاملا بسته نباشند رخ می دهد.

فتق اطراف ناف: در اطراف ناف و بیشتر در خانم ها دیده می شود.

علت ایجاد فتق

علت ایجاد فتق ترکیبی از ضعف عضلات و فشار است. بسته به علت آن، فتق ممکن است به سرعت یا در مدت زمان طولانی توسعه یابد. به طور طبیعی دیواره شکم دارای مناطقی است که احتمال ضعیف شدن آنها می رود. هر کس در هر سنی ممکن است به فتق دچار شود. بیشتر موارد فتق در کودکان مادرزادی است. در بزرگسالان، یک ضعف طبیعی یا فشار ناشی از بلند کردن جسم سنگین، سرفه مداوم، مشکل در اجابت مزاج یا دفع ادرار باعث می شود دیواره شکم ضعیف شده یا گسسته شود.

علل ضعف عضلانی

• علل رایج ضعف عضلانی عبارتند از:
• شکست دیواره شکم
• نقص مادرزادی عضلات
• سن
• سرفه مزمن
• آسیب وارده در اثر جراحی

عواملي كه بدن شما را تحت فشار قرار مي دهند و ممكن است باعث فتق شوند، به خصوص اگر عضلات شما ضعيف باشند، عبارتند از:

• حاملگی است که بر شکم شما فشار می آورد
• داشتن یبوست، باعث ایجاد فشار در هنگام حرکت روده می شود
• بلند کردن وزنه سنگین
• آبسه شکمی
• افزایش ناگهانی وزن
• جراحی
• سرفه مداوم یا عطسه

آیا شما در معرض خطر فتق هستید؟

علت ایجاد فتق و فاکتورهایی که خطر ابتلا به فتق را افزایش می دهد عبارتند از:

• سابقه فامیلی یا خانوادگی
• اضافه وزن یا چاق بودن
• سرفه مزمن
• یبوست مزمن
• سیگار کشیدن که می تواند موجب سرفه مزمن شود
• شرایطی مانند فیبروز کیستیک همچنین می تواند به طور غیر مستقیم خطر ابتلا به فتق را افزایش دهد. فیبروز کیستی عملکرد ریه ها را کاهش می دهد، باعث سرفه مزمن می شود.

علائم و نشانه های فتق

شایع ترین علامت فتق یک عضله یا توده بیرون آمده در ناحیه آسیب دیده است. شاخص ترین علائم فتق عبارتند از:

• درد در ناحیه کشاله ران که با خم شدن یا بلند کردن اجسام سنگین بدتر می شود.
• یک توده یا بر آمدگی درد ناک در کشاله ران یا ناحیه شکمی
• یک توده دردناک در ناحیه بیضه
• احساس سنگینی در شکم
• سوزشیا احساس درد در محل زخم
• درد قفسه سینه
• مشکل بلعیدن
• درد شکمی

چگونه فتق تشخیص داده می شود؟

تشخیص فتق معمولا ساده است: شما ممکن است یک برآمدگی زیر پوست را احساس کنید یا ممکن است هنگام بلند کردن اشیاء سنگین، سرفه کردن، زور زدن هنگام دفع ادرار یا اجابت مزاج و یا موقع نشستن یا ایستادن طولانی مدت درد احساس کنید. درد ممکن است شدید باشد یا درد خفیفی که در طول روزشدت پیداکند.  علاوه بر معاینه فیزیکی پزشک ممکن است برخی ازآزمایشات از جمله: سونوگرافی، اشعه ایکس باریم و آندوسکوپی را برای تشخیص علت ایجاد فتق درخواست کند.

درمان فتق

تقریبا همه فتق ها نیاز به جراحی دارند، ترجیحا قبل از اینکه عوارض جدی رخ بدهد. این که آیا نیاز به درمان دارید بستگی به اندازه فتق و شدت علائم شما است. گزینه های درمان برای فتق عبارتند از تغییر سبک زندگی، مصرف دارو یا جراحی.

تغییر سبک زندگی

تغییرات غذایی اغلب ممکن است علائم فتق را از بین برد، اما فتق را از بین نمی برد. از وعده های غذایی بزرگ یا پر خوری اجتناب کنید. وزن بدن خود را در محدوده سالم نگه دارید. برخی تمرینات ممکن است به تقویت عضلات اطراف شکم کمک کنند که ممکن است بعضی علائم را کاهش دهد. با این حال، تمرینات انجام شده به درستی می تواند فشار را در این ناحیه افزایش دهد و در واقع باعث ایجاد فتق بیشتر شود. اگر این تغییرات ناراحتی شما را از بین نبرد، ممکن است جراحی برای اصلاح فتق مفید باشد.

درمان داروی

برخی از مسکن ها می توانند ناراحتی شما را بهبود ببخشند.

عمل جراحي

اگر فتق شما در حال افزایش است یا باعث درد می شود، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که عمل جراحی را انجام دهد. فتق می تواند با جراحی باز یا لاپاروسکوپی انجام شود.

عوارض احتمالی فتق

اگر فتق درمان نشود، جریان خون به آن سمت از عضوی که بیرون زده است نمی رسد و جریان خون متوقف می شود، امکان دارد انسداد روده همراه با تب، درد شکمی شدید، استفراغ و شوک شود. بخشی از روده شما می تواند در دیواره شکم به دام افتاده باشد. این حالت می تواند حرکت روده شما را مختل کند و باعث درد شدید، حالت تهوع یا یبوست شود. فتق بی درمان نیز می تواند فشار زیادی بر روی بافت های اطراف ایجاد کند. این حالت باعث تورم و درد در ناحیه اطراف آن شود.

جلوگیری از فتق

شما نمی توانید از ضعف عضلانی که علت ایجاد فتق است، جلوگیری کنید. با این حال، شما می توانید میزان فشار بر روی بدن خود را کاهش دهید. این کار ممکن است به شما در جلوگیری از فتق کمک کند یا از افزایش شدت فتق جلوگیری کنید. نکات پیشگیرانه از فتق عبارتند از:

• سیگار نکشید
• حفظ وزن بدن سالم
• اجتناب از تنش در طی حرکات روده یا ادرار کردن
• بلند نکردن اجسام سنگین
• اجتناب از افزایش وزن

مهم است که علائم اولیه فتق را تشخیص دهیم. فتق بی درمان نخواهد بود. با این حال، با تغییرات اولیه در زمینه مراقبت های پزشکی یا شیوه زندگی، می توانید اثرات فتق را به حداقل برسانید و از عواقب تهدید کننده زندگی مانند انسداد روده ای اجتناب کنید.