روزئولا اینفانتوم (Roseola Infantum) که با نام‌های بیماری ششم، سرخجه کاذب، تب سه روزه و اگزانتم سوبیتوم نیز شناخه می‌شود یک سندرم بالینی است که با تب بسیار بالا (بیشتر از ۴۰ درجه) برای ۳ تا ۵ روز و سپس قطع تب و ایجاد ضایعات پوستی (راش ماکولار) مشخص می‌شود. این بیماری در کودکان بسیار شایع است و می‌تواند باعث تشنج در اطفال شود. در ادامه به بررسی علت ایجاد بیماری روزئولا (بیماری ششم)، شیوع، علائم، عوارض، درمان و رژیم‌ غذایی لازم و نیز تفاوت آن با سایر بیماری‌های ویروسی نظیر سرخجه و سرخک می‌پردازیم.

علت بیماری روزئولا

بیماری روزئولا یا بیماری ششم یک بیماری ویروسی است که توسط ویروسی به نام ویروس هرپس انسانی ۶ (HHV-6) و گاهی ویروس هرپس انسانی ۷ (HHV-7) ایجاد می‌شود. علل ویروسی ناشایع دیگر شامل انتروویروس‌ها (کوکساکی A و B و اکوویروس‌ها)، آدنوویروس‌ها و ویروس پاراآنفولانزای نوع ۱ می‌باشند.

شیوع و بروز بیماری در کودکان و بزرگسالان

روزئولا اینفانتوم، بیماری کودکان است و عمدتا کودکان بین ۷ تا ۱۳ ماه را درگیر می‌کند. و بطور کلی بیش از ۹۰ درصد از موارد ابتلا به این بیماری را کودکان کمتر از ۲ سال تشکیل می‌دهند. همچنین در مطالعات انجام شده، تفاوتی در میزان ابتلای دختران و پسران به این بیماری گزارش نشده است.

بیماری روزئولا در بزرگسالان شایع نیست و در صورتی که فرد بزرگسالی مبتلا به این بیماری شود معمولا بی‌علامت می‌ماند و در نتیجه ابتلای وی به این بیماری تشخیص داده نمی‌شود.

نحوه انتقال بیماری

همانطور که گفته شد، بیماری ششم یک بیماری ویروسی است. در بسیاری از موارد نحوه آلوده شدن فرد به ویروس مشخص نمی‌شود. با این وجود گفته شده که کودکان معمولا این بیماری را از بزرگسالانی دریافت می‌کنند که علامتی ندارند. همچنین ترشحات تنفسی نیز در صورتی که تماس نزدیکی رخ دهد می‌توانند باعث ایجاد بیماری شوند.

علائم بیماری روزئولا در کودکان

علائم بیماری ششم یا روزئولا اینفانتوم شامل چند مرحله مختلف است. این مراحل عبارتند از:

مرحله اول: تب ‌بالا و بی‌حالی

اولین مرحله‌ی بیماری، ایجاد تب است. تب معمولا بسیار شدید بوده و دمای بدن به بیشتر از ۴۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. طول مدت تب در روزئولا بین ۳ تا ۵ روز است و پس از طی این مدت، بطور ناگهانی قطع می‌شود. در این دوره معمولاً کودکان بی‌حال هستند و ممکن است دچار تشنج همراه با تب (Febrile Seizure) شوند. همچنین در ۲۵ درصد از مبتلایان ممکن است قرمزی چشم‌ها (کونژونکتیویت)، ورم پلک‌ها، تورم و قرمزی پرده تیمپان (پرده گوش)، آبریزش بینی، سرفه،‌ فونتانل برجسته (بالج) نیز دیده شود.

بزرگی غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی) گردن و پشت گوش نیز ممکن است طی ۲ تا ۴ روز بعد از شروع تب رخ دهد.

مرحله دوم: بثورات و ضایعات پوستی (راش)

تب بیمار پس از ۳ تا ۵ روز بطور ناگهانی قطع می‌شود و پس از آن راش‌های پوستی بیرون می‌ریزند. این بثورات پوستی معمولا بصورت ماکولار یا ماکولوپاپولار هستند که از نواحی گردن و تنه شروع شده و به صورت و اندام‌ها گسترش می‌یابند.

این ضایعات معمولا خارش‌دار نیستند و طی ۱ تا ۲ روز (گاهی طی چند ساعت) خود به خود برطرف می‌شوند و عارضه و اسکاری برجای نمی‌گذارند.

علت ایجاد ضایعات پوستی به خوبی مشخص نشده است، اما گفته می‌شود که ظهور آن‌ها احتمالاً به دلیل واکنش سیستم‌ایمنی بدن به ویروس است.

علائم بیماری روزئولا در بزرگسالان

افراد بالغ و بزرگسال معمولا علائمی از خود بروز نمی‌دهند. لذا این بیماری در بزرگسالان بی‌علامت بوده و اهمیتی ندارد. اما توجه داشته باشید که بزرگسالان بی‌علامت می‌توانند بیماری را به کودکان منتقل کنند.

بیماری روزئولا در بارداری

این بیماری در دوران بارداری خطر چندانی برای مادر و کودک ندارد و تاکنون ناهنجاری خاصی در کودکانی که مادر آن‌ها در دوران بارداری به بیماری روزئولا مبتلا شده بوده، گزارش نشده است.

تشخیص بیماری

تشخیص بیماری روزئولا بر اساس علائم بالینی بیمار انجام می‌شود و معمولا نیاز به تست‌های آزمایشگاهی وجود ندارد. ابتلا به تب برای ۳ تا ۵ روز و سپس قطع آن و ایجاد ضایعات پوستی از نشانه‌های اصلی و تشخیصی این بیماری هستند.

بررسی PCR ویروس‌های HHV-6 و HHV-7 و سایر ویروس‌هایی که می توانند این بیماری را ایجاد کنند فقط در افرادی که دچار نقص سیستم ایمنی هستند و یا علائم بیماری در آن‌ها متفاوت بوده است انجام می‌گیرد و سایر افراد نیازی به انجام این آزمایشات ندارند.

ويژگی‌های آزمایش خون در این بیماران

همانطور که گفته شد برای تشخیص بیماری روزئولا نیاز به انجام هیچ آزمایشی نیست. با این وجود برخی از ویژگی‌های آزمایشات افراد مبتلا به این بیماری عبارتند از:

• کاهش نوتروفیل‌ها (نوتروپنی) و لنفوسیت‌های آتیپیک: کودکان مبتلا به روزئولا ممکن است بطور موقت دچار کاهش نوتروفیل‌های خون و افزایش لنفوسیت‌های آتیپیک شوند. معمولا در ابتدای بیماری که تب ایجاد شده است،‌ تعداد گلبول‌های سفید خون افزایش می‌یابند و بعد از ۷ تا ۱۰ روز به تعداد طبیعی باز می‌گردند.
• کاهش پلاکت‌های خون (ترومبوسیتوپنی): کاهش تعداد پلاکت‌های خون (ترومبوسیتوپنی) در اطفال ممکن است در طی ابتلا به بیماری به دلیل سرکوب مغز استخوان رخ دهد که موقتی بوده و خود به خود برطرف می‌گردد و معمولا عارضه‌ای به همراه ندارد.
• پیوری استریل (دفع گلبول‌های سفید در ادرار بدون وجود باکتری): در ۱۳ درصد از کودکان در فاز اول بیماری رخ می‌دهد و خود به خود برطرف می‌شود و خطری ندارد.

عوارض خطرناک بیماری روزئولا اینفانتوم

این بیماری معمولا خود محدود شونده بوده و عارضه‌ای به دنبال ندارد. با این وجود در کودکانی که مبتلا به نقص سیستم ایمنی هستند ( به هر دلیلی نظیر بیماری‌های وراثتی، ایدز، شیمی‌درمان، سرطان‌ها و…) ممکن است باعث ایجاد عوارض خطرناکی نظیر انسفالیت، مننژیت آسپتیک و پورپورای ترومبوسیتوپنیک گردد. همچنین تا ۸ درصد موارد، تشنج گزارش شده است که معمولا همراه با تب ایجاد می‌شود و خطرناک نیست.

تشخیص‌های افتراقی

تفاوت روزئولا و سرخک

سرخک یکی از مهم‌ترین بیماری‌هایی است که در تشخیص افتراقی با روزئولا قرار می‌گیرد. هر دو بیماری با تب و ضایعات پوستی مشخص می‌گردند. از جمله مهم‌ترین تفاوت‌های روزئولا و سرخک عبارتند از:

• در روزئولا ابتدا تب وجود دارد و پس از برطرف شدن آن، علائم پوستی ایجاد می‌شوند. اما در سرخک معمولا تب با علائم پوستی اوج می‌گیرد.
• شیوع سرخک با توجه به واکسیناسیون گسترده آن بسیار پایین است و به ندرت مشاهده می‌شود. لذا معمولا در مواردی که کودکی دچار تب و به دنبال آن راش پوستی می‌شود باید به روزئولا فکر کرد.
• بثورات پوستی در سرخک از صورت شروع شده و سپس به سمت پایین گسترش می‌یابند. در روزئولا معمولا از تنه و گردن شروع شده و سپس به صورت گسترش می‌یابند.

تفاوت روزئولا و سرخجه

به بیماری روزئولا، سرخجه‌ کاذب هم گفته می‌شود. در سرخجه معمولا تب خفیف همزمان با راش‌های پوستی وجود دارد و معمولا در کودکانی که واکسینه نشده‌اند دیده می‌شود.

درمان بیماری روزئولا

درمان دارویی

همانطور که گفته شد بیماری روزئولا یک بیماری ویروسی است که خود محدود شونده بوده و معمولا عارضه‌ای ندارد. این بیماری بطور کلی نیاز به درمان ندارد و خود به خود برطرف می‌شود.

در چه کسانی باید درمان دارویی انجام شود؟

کودکانی که دچار انسفالیت شده‌اند و یا نقص سیستم ایمنی دارند ممکن است نیاز به درمان دارویی داشته باشند. در این افراد از گان‌سیکلوویر یا فوسکارنت برای درمان استفاده می‌شود.

درمان گیاهی، طب‌سنتی و رژیم‌‌های غذایی

هیچ درمان‌ گیاهی و رژیم‌ غذایی خاصی برای درمان این بیماری وجود ندارد و همانطور که گفته شد این بیماری اصلا نیازی به درمان ندارد و فرد خود به خود بهبود می‌یابد. در بسیاری از موارد فرد از دمنوش‌های گیاهی و روش‌های طب‌سنتی برای درمان استفاده می‌کند و پس از مدتی هم خوب می‌شود و خوب شدن خود را به حساب آن درمان‌های گیاهی و رژیم‌ غذایی می‌گذارد؛ درصورتی که این بیماری خود به خود خوب می‌شد و اصلا نیازی به درمان نداشت.

پیش‌آگهی

پیش‌آگهی یا پروگنوز این بیماری عالی است و تقریبا همه بیمارانی که دارای سیستم ایمنی سالم هستند بطور کامل و بدون عارضه بهبود می‌یابند.

علت اصلی مرگ در این بیماری، نقص شدید سیستم ایمنی و سندرم هموفاگوسیتوز وابسته به ویروس و انسفالیت است. تمام این موارد بسیار نادر هستند.

سؤالات متداول