کجی گردن یا دیستونی گردن یک عارضه عضلانی است که باعث چرخیدن گردن و یا کج شدن آن به طرفین می‌شود.

کجی گردن یا تورتیکولی (دیستونی گردن) چیست؟

کجی گردن یا تورتیکولی، به پیچ خوردگی و کج شدگی دردناک گردن اشاره دارد. قسمت بالای سر، عموما به یک سمت شیب پیدا می‌کند در حالی که چانه به سمت دیگر زاویه پیدا کرده است. این عارضه ممکن است مادرزادی (در هنگام تولد وجود داشته باشد) یا اکتسابی باشد. همچنین می‌تواند به علت آسیب دیدگی عضلات گردن یا منبع خونی ایجاد شود.

کجی گردن گاهی اوقات بدون هیچ درمانی بهبود پیدا می‌کند اما احتمال عود این عارضه وجود دارد. خوشبختانه داروها و روش‌های درمانی برای کاهش درد و سفتی در این ناحیه وجود دارند. جراحی همچنین ممکن است گاهی اوقات این عارضه را اصلاح نماید. در حالی که هیچ روش شناخته شده‌ای برای پیشگیری از این عارضه وجود ندارد، درمان اولیه ممکن است مانع تشدید آن شود.

موارد شدید دیستونی گردن ممکن است در موقعیت‌های اجتماعی برایتان ناخوشایند باشد یا حتی باعث محدودیت توانایی‌های شما برای انجام فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی شود. بسیاری از افرادی که دچار دیستونی گردن می‌شوند حس انزوا و افسردگی دارند.

آیا دیستونی گردن قابل درمان است؟

این عارضه ممکن است در نوزادان و کودکان راحت‌تر درمان شود. اگر کجی گردن مزمن شود، بی‌حسی و حس گزگز کردن ممکن است به علت فشار وارده روی ریشه‌های عصبی در گردن ایجاد گردد. انقباضات دائمی عضله گردن ممکن است نیاز به ارجاع به متخصص مغز و اعصاب داشته باشد.

درمان کجی گردن با هدف کاستن از تعداد عضلات منقبض شده گردن انجام می‌شود. درمانی که پیشنهاد می‌کند شامل تجویز دارو، استفاده از دستگاه‌های فیزیکی، استفاده از بوتاکس، فیزیوتراپی و انجام ورزش‌های کششی و همچنین جراحی می‌باشد. در اغلب افراد تورتیکولی ظرف چند روز تا چند هفته برطرف می‌شود.

انواع کجی گردن

انواع عارضه کجی گردن شامل موارد زیر است:

• کجی گردن موقت
• کجی گردن ثابت
• کجی گردن عضلانی
• سندرم کلیپل فیل
• دیستونی گردن

کجی گردن موقت

این نوع کجی گردن معمولا بعد از یک یا ۲ روز برطرف می‌شود و می‌تواند بنا به یکی از دلایل زیر ایجاد شده باشد:

• تورم گره‌های لنفاوی
• عفونت گوش
• سرماخوردگی
• آسیب دیدگی سر و گردن که باعث تورم شده باشد.

کجی گردن ثابت

کجی گردن ثابت با عنوان کجی گردن حاد یا کجی گردن دائمی نیز شناخته می‌شود و معمولا علت آن مشکلات ساختار استخوان یا عضلانی می‌باشد.

کجی گردن عضلانی

این شکل از کجی گردن ثابت، بالاترین شیوع را دارد و به علت اسکار یا سفت شدن عضلات در یک سمت گردن اتفاق می‌افتد.

سندرم کلیپل فیل

این شکل مادرزادی نادر از کجی گردن نیز ملاحظه می‌شود. این عارضه کجی گردن نوزاد زمانی روی می‌دهد که استخوان‌های گردن نوزاد به شکل نادرست تشکیل می‌شود و مهمتر از همه به علت جوش خوردگی ۲ مهره گردن اتفاق می‌افتد. کودکانی که با این عارضه به دنیا می‌آیند ممکن است مشکلاتی در شنوایی و بینایی داشته باشند.

دیستونی گردن

این عارضه نادر گاهی اوقات با عنوان تورتیکولی اسپاسمی شناخته می‌شود و باعث انقباض عضلات گردن در وضعیت اسپاسم می‌شود. اگر بیمار دچار دیستونی گردن شده باشد چرخاندن سر یا پیچاندن آن، به یک سمت دشوار خواهد بود. همچنین ممکن است خمیدگی رو به جلو یا رو به عقب داشته باشد.

دیستونی گردن گاهی اوقات بدون درمان برطرف می‌شود اما خطر عود آن وجود دارد. دیستونی گردن ممکن است برای هر کسی روی دهد اما بیشتر در افرادی تشخیص داده می‌شود که سن تقریبی ۴۰ تا ۶۰ سال دارند. همچنین بر زنان بیش از مردان تاثیر می گذارد.

علل دیستونی گردن

دلیل کجی گردن ممکن است به یکی از موارد باشد:

• به علت تغییرات در ژن‌ها که غالبا در خانواده منتقل می‌شود.
• به علت مشکلات در دستگاه عصبی، بخش فوقانی ستون فقرات یا عضلات

این عارضه همچنین ممکن است بدون علت مشخصی اتفاق بیفتد. وقتی تورتیکولی در هنگام تولد وجود دارد، ممکن است بنا به یکی از دلایل زیر روی دهد:

• سر نوزاد در موقعیت نادرستی در هنگام رشد در داخل رحم باشد.
• عضلات یا منبع خونی گردن آسیب ببینند.

علائم کجی گردن چیست؟

علائم تورتیکولی ممکن است به آهستگی آشکار شوند همچنین ممکن است با گذشت زمان تشدید شوند. شایع‌ترین علائم عارضه گردن کج عبارتند از:

• ناتوانی برای حرکت دادن عادی سر
• درد گردن یا سفتی گردن
• سردرد گردنی
• بالاتر بودن یک شانه نسبت به دیگری
• تورم عضلات گردن
• زاویه پیدا کردن چانه به یک سمت

صورت کودکانی که دچار کجی مادرزادی گردن هستند ممکن است مسطح و نامتعادل به نظر برسد. ممکن است آنها با تاخیر در کسب مهارت‌های حرکتی یا مشکلاتی در بینایی یا شنوایی روبرو باشند.

کجی گردن چه عوارضی دارد؟

عوارض کجی گردن در کودکان می‌تواند شامل یکی از موارد زیر باشد:

• سندرم سر صاف
• دیفورمگی صورت به علت فقدان حرکت عضله استرنوماستوئید

عوارض کجی گردن در بزرگسالان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تورم عضله به علت تنش دائمی
• علائم دستگاه عصبی به علت وارد شدن فشار روی ریشه‌های عصب

تشخیص عارضه دیستونی گردن

برای تشخیص کجی گردن پزشک موارد زیر را پیشنهاد می‌دهد:

• معاینه فیزیکی
• تست‌های آزمایشگاهی

معاینه فیزیکی

پزشک معاینه فیزیکی را انجام می‌دهد. معاینه ممکن است موارد زیر را نشان دهد:

• سر، چرخیده و خمیدگی پیدا کرده یا به سمت جلو یا عقب زاویه پیدا کرده است.
• در موارد شدید، تمام سر کشیده شده و به یک سمت می‌چرخد.
• عضلات گردن بزرگتر یا کوتاه‌تر شده‌اند.

تست‌های آزمایشگاهی

برای تشخی دقیق‌تر تست ‌هایی که ممکن است انجام شوند عبارتند از:

• رادیوگرافی گردن
• سی تی اسکن گردن
• الکترومایوگرافی یا گرفتن نوار عصب (EMG) برای مشخص کردن عضلاتی که بیش از سایرین تحت تاثیر قرار گرفته‌اند.
• ام آر آی مغز
• تست‌های خونی برای شرایط پزشکی‌ای که با کجی گردن ارتباط دارند.

درمان کجی چردن چگونه است؟

هیچ علاجی برای دیستونی گردن وجود ندارد. در برخی افراد، نشانه‌ها و علائم ممکن است بدون درمان برطرف شوند اما عود آن، شایع است. درمان انحراف گردن با تمرکز بر برطرف کردن نشانه‌ها و علائم انجام می‌شود.

روشهای درمان دیستونی گردن شامل موارد زیر است:

• دارو درمانی
• بوتاکس
• جراحی
• فیزیوتراپی
• درمان خانگی

دارو درمانی دیستونی گردن

برخی داروها ممکن است مفید واقع شوند از جمله داروهای زیر:

• شل کننده‌های عضلانی
• داروهایی که برای درمان لرز بیماری پارکینسون استفاده می‌شوند.
• داروهای ضد درد

درمان کجی گردن به کمک بوتاکس

بوتاکس یک عامل فلج کننده است در اغلب اوقات برای صاف کردن چین‌های صورت به کار می‌رود و می‌توان آن را مستقیما داخل عضلات گردنی که تحت تاثیر دیستونی گردن قرار گرفته‌اند، تزریق نمود.

اغلب افرادی که دیستونی گردن دارند با این تزریقات بهبودی پیدا می‌کنند و معمولا باید این تزریقات را هر ۳ تا ۴ ماه تکرار کرد. جهت بهبود نتایج یا کمک به کاهش دوز و دفعات تزریق سم بوتولونیوم (بوتاکس)، پزشک ممکن است داروهای خوراکی را پیشنهاد کند که اثرات شل کنندگی عضلانی دارند.

جراحی کجی گردن

اگر درمان‌های کمتر تهاجمی موثر نباشد ممکن است پزشک جراحی دیستونی گردن را پیشنهاد کند. عمل‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تحریک عمیق مغز
• بریدن اعصاب

تحریک عمیق مغز

در این عمل یک سیم نازک به داخل مغز از طریق سوراخ کوچکی که در جمجمه ایجاد شده فرستاده می‌شود. نوک این سیم در قسمتی از مغز قرار می‌گیرد که کنترل حرکات را به عهده دارد. پالس‌های الکتریکی از طریق سیم برای مختل کردن سیگنال‌های عصبی که باعث کج شدن سر شده‌اند ارسال می‌شوند.

بریدن اعصاب

یکی دیگر از گزینه‌های جراحی، قطع کردن اعصابی است که سیگنال‌های انقباض را به عضلات متاثر می‌فرستد.

فیزیوتراپی کجی گردن

برای نوزادان، حرکات کششی غیرفعال (حرکات کششی‌ای که با کمک والدین یا پرستار اعمال می‌شوند) ممکن است به کار گرفته شوند. در نوزادان سنین بالاتر، ممکن است تسهیل حرکت فعال مثلا با استفاده از ایجاد صدا یا جلب توجه کودک جهت چرخاندن سر در یک جهت خاص، مفید واقع شود.

فیزیوتراپیست حرکات کششی و سایر ورزش‌ها را توصیه کرده و نشان می‌دهد که چگونه باید آنها را به درستی انجام داد. تمرین‌های فیزیوتراپی برای بزرگسالان مبتلا به کجی گردن ممکن است شامل تمرین‌های مرحله‌بندی شده گردن باشد (گام به گام).

فیزیوتراپی کجی گردن

ممکن است ابتدا بیماران تلاش کنند به تدریج سر خود را اندکی بیشتر در هر جهت، هر بار حرکت دهند. سپس تلاش کنند سر را در موقعیت نهایی برای مدتی طولانی‌تر نگه دارند. اگر امکان اجرای این ورزش‌ها را نداشته باشند ممکن است از شخص دیگری بخواهند که حرکات ملایم غیرفعال را برای آنها انجام دهند.

ورزش‌هایتان را چند بار در روز انجام دهید. این کار را در صورت امکان جلوی آینه انجام دهید تا مشخص شود آیا می‌توانید سرتان را بیشتر حرکت دهید یا خیر. از فیزیوتراپیست برای یادگیری نحوه انجام حرکات و تمرین‌ها به شکل درست کمک بگیرید.

درمان خانگی

به محض اینکه عارضه کجی گردن در بیمار تشخیص داده شد، می‌توان از برخی روش‌های درمان خانگی که به بهبود علائم کمک می‌کنند استفاده کرد. این روش‌ها عبارتند از:

• به پشت بخوابید
• سمت مخالف صورت، چانه یا گردن را لمس کنید
• از کمپرس گرم استفاده کنید
• تکنیک‌های کاهش استرس

به پشت بخوابید

علائم غالبا در هنگام خواب محو می‌شوند، بنابراین استراحت کردن با خوابیدن روی پشت ممکن است باعث کاهش علائم شوند.

سمت مخالف صورت، چانه یا گردن را لمس کنید

با این کار، ممکن است اسپاسم‌ها موقتا متوقف شوند.

از کمپرس گرم استفاده کنید

پک‌های گرمایی یا بطری‌های آب داغ را روی گردن قرار دهید. با این کار ممکن است عضلات گرفته اندکی شل شوند.

تکنیک‌های کاهش استرس

عوامل استرس یا اضطراب را شناسایی کنید چون این عوامل می‌توانند باعث تنش و تشدید علائم شوند. نشانه‌ها و علائم دیستونی گردن زمانی تشدید می‌شوند که فرد در وضعیت پراسترس قرار می‌گیرد بنابراین یادگیری تکنیک‌های مدیریت استرس نیز اهمیت دارد.