ام اس یک بیماری التهابی مرتبط با سیستم عصبی مرکزی است که علت و علائم متفاوتی دارد. از راه های درمان بیماری ام اس دارو درمانی و فیزیوتراپی است که مشورت با بهترین متخصص مغز و اعصاب به شما کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را انتخاب کنید.

بیماری ام اس چیست؟

تصلب بافت چندگانه یا ام اس یک بیماری طولانی مدت است که می‌تواند بر مغز، نخاع و اعصاب بینایی چشم‌ها تاثیر بگذارد. بیماری ام اس باعث مشکلاتی در بینایی، تعادل، کنترل عضلات و سایر عملکردهای بدن می‌گردد.

تاثیرات آن اغلب برای هر شخص مبتلا به بیماری متفاوت است. برخی افراد دارای علائم خفیفی هستند و نیازی به درمان ندارند. سایر افراد در انجام امور روزمره مشکل پیدا می‌کنند.

بیماری ام اس ام اس چگونه بوجود میاد؟

ام اس یک بیماری التهابی مزمن در سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) است و زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به مواد چربی به نام میلین که برای محافظت از رشته‌های عصبی دور آنها می‌پیچند، حمله می‌کنند. اعصاب بدون پوسته بیرونی آسیب می‌بینند و ممکن است بافت اسکار شکل بگیرد.

آسیب بدین معنی است که مغز نمی‌تواند سیگنال‌ها را بطور مناسب در بدن ارسال کند. همچنین اعصاب آنطور که باید برای حرکت و احساسات کمک نمی‌کنند.

چه افرادی ام اس می گیرند؟

هر فردی می‌تواند دچار بیماری ام اس شود، اما احتمال ابتلا به آن در زنان دو برابر بیشتر است و معمولا بین ۱۵ تا ۶۰ سالگی تشخیص داده می‌شود. احتمال ابتلا به ام اس در صورتی که سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری یا سایر اختلالات خود ایمنی وجود داشته باشد، بالاتر است.

داشتن سابقه مونونوکلئوز و  سیگاری بودن نیز خطر ابتلا به ام اس را افزایش می‌دهد .

چگونه بفهمیم ام اس داریم یا نه؟

علائم ام اس در مراحل اولیه می‌توانند بطور مکرر ظاهر و برطرف شوند؛ ممکن است در یک دوره زمانی یک علامت داشته باشید و سپس به مدت چند ماه یا حتی چند سال هیچ علائمی نداشته باشید.

ام اس می‌تواند تاثیر بدی بر زندگی داشته باشد مگر اینکه بطور زود هنگام تشخیص داده شده و درمان شود.

علت بیماری ام اس (MS) در مردان و زنان چیست؟

پزشکان دقیق نمی‌دانند که چه عاملی باعث ام اس می‌شود، اما عوامل زیادی وجود دارند که به نظر موجب افزایش احتمال ابتلا به بیماری می‌شوند.

برخی علت بیماری ام اس عبارتند از:

1. افرادی که دارای برخی ژن‌ها هستند ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری باشند.
2. سیگار کشیدن نیز می‌تواند خطر آن را افزایش دهد.
3. برخی افراد ممکن است بعد از ابتلا به یک عفونت ویروسی مانند ویروس اپشتین‌بار یا هرپس ویروس انسانی ۶ که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن نتواند بطور طبیعی کار کند، دچار ام اس شوند. عفونت ممکن است موجب تحریک بیماری یا برگشت آن شود. دانشمندان در حال مطالعه بر روی رابطه‌ی بین ویروس‌ها و ام اس هستند، اما هنوز پاسخ واضحی نیافته‌اند.
4. برخی مطالعات نشان می‌دهند که ویتامین D که از نور خورشید دریافت می‌شود، موجب تقویت سیستم ایمنی بدن شده و از ابتلا به ام اس جلوگیری می‌کند. برخی افرادی که بیشتر مستعد ابتلا به بیماری هستند در صورتی که به نواحی آفتابی بروند، احتمالا کمتر در معرض خطر خواهند بود.

علت بیماری ام اس MS

عوامل و دلایل ابتلا به ام اس

برخی عوامل و دلایل ابتلا به ام اس که خطر ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهند شامل موارد زیر است:

1. سن
2. جنسیت
3. سابقه خانوادگی

سن

شروع بیماری در ۷۰ درصد از بیماران در سنین بین ۲۰ تا ۵۰ سالگی و متوسط آن ۳۰ سالگی است. این بیماری همچنین هم در افراد جوان و هم افراد مسن رخ می‌دهد. در موارد نادر قبل از ۱۵ سالگی یا بعد از ۶۰ سالگی نیز مشاهده شده است.

جنسیت

ام اس در زنان حدود ۲.۵ برابر بیشتر شایع است. شکاف جنسیتی در میان افرادی که در جوانی دچار ام اس می‌شوند بیشتر است. هرچند برخی مطالعات نشان می‌دهد که مردان در اثر بیماری بیشتر ناتوان می‌شوند.

سابقه خانوادگی

ابتلا به بیماری ممکن است برخی افراد را بیشتر مستعد ابتلا به آن کند، هر چند برای شخصی که تمام عوامل ژنتیکی که در ام اس نقش دارند را به ارث برده باشد، خطر ابتلا به آن تنها حدود ۲ تا ۴ درصد است.

برخی مطالعات نشان می‌دهند که اعضای خانواده‌ای که دچار ام اس هستند احتمالا در یک سن مشخص دچار بیماری می‌شوند. با این حال سابقه خانوادگی پیش‌بینی نمی‌کند که آیا یک عضو خانواده به همان شدت دچار بیماری می‌شود یا خیر.

علائم بیماری ام اس در مردان و زنان چیست؟

علائم بیماری ام اس در مردان و زنان عبارتند از:

1. مشکل در راه رفتن
2. احساس خستگی
3. ضعف یا گرفتگی عضلانی
4. تاری دید یا دوبینی چشم
5. بی‌حسی و مور مور شدن
6. مشکلات جنسی
7. کنترل ضعیف مثانه یا روده
8. درد
9. افسردگی
10. مشکل در تمرکز یا یادآوری

شروع سن بیماری ام اس

اولین علائم ام اس اغلب در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی بروز پیدا می‌کنند. بیشتر افراد مبتلا به ام اس دچار حملاتی می‌شوند که مرحله عود بیماری نامیده می‌شود که طی آن شرایط بطور چشمگیری بدتر می‌شود. پس از این حملات معمولا دوره بهبودی است و علائم بهبود می‌یابند. برای سایر افراد، بیماری در طول زمان بدتر می‌شود.

انواع دوره‌های ام اس (ms)

ام اس اغلب بصورت یکی از سه دوره بالینی رخ می‌دهد که هر یک ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشند. این دوره‌ها عبارتند از:

1. عود کننده – فروکش کننده (RRMS)
2. پیشرونده – اولیه (PPMS)
3. پیشرونده – ثانویه (SPMS)

بیماری ام اس عود کننده – فروکش کننده (RRMS)

خصوصیت نوع ام اس عود کننده – فروکش کننده بهبودی نسبی یا کامل بعد از حملات است. این حالت شایع‌ترین نوع ام اس می‌باشد و ۷۰ تا ۷۵ درصد از بیماران مبتلا به ام اس در ابتدا مبتلا به دوره عود کننده – فروکش کننده می‌شوند.

ام اس عود کننده – فروکش کننده

بیماری ام اس پیشرونده – اولیه (PPMS)

این نوع بیماری یک دوره پیشرونده از زمان آغاز است. علائم معمولا برطرف نمی‌شوند. ۱۵ درصد از افراد مبتلا به ام اس دچار نوع پیشرونده – اولیه هستند، هرچند تشخیص معمولا باید بعد از زمانی که فرد برای یک دوره زمانی با ناتوانی پیشرونده زندگی کرده اما حملات حادی را تجربه نکرده است، انجام شود.

ام اس پیشرونده

بیماری ام اس پیشرونده – ثانویه (SPMS)

ام اس پیشرونده – ثانویه در واقع دوره‌ عود کننده – فروکش کننده‌ای است که بطور ثابتی پیشرونده می‌شود. در این حالت حملات و بهبودهای نسبی بطور مکرر رخ می‌دهند. از بین ۷۰ تا ۷۵ درصد از افرادی که دچار بیماری نوع عود کننده- فروکش کننده می‌شوند، بیشتر از ۵۰ درصد ظرف ۱۰ سال و ۹۰ درصد ظرف ۲۵ سال دچار نوع پیشرونده- ثانویه می‌شوند.

ام اس پیشرونده

تشخیص بیماری ام اس چگونه است؟

تشخیص بیماری ام اس می‌تواند دشوار باشد، زیرا علائم آن می‌تواند شبیه به بسیاری از اختلالات دیگر باشد. در صورتی که مبتلا به آن باشید، باید به متخصصی مراجعه کنید که مغز و سیستم عصبی را درمان می‌کند و متخصص مغز و اعصاب نام دارد. وی سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و علائم کلیدی آسیب عصبی در مغز، نخاع و اعصاب بینایی را کنترل می کند.

هیچ آزمایش مشخصی وجود ندارد که بتواند ابتلا به ام اس را تایید کند. پزشک از چندین آزمایش برای معاینه شما استفاده خواهد کرد که شامل موارد زیر هستند:

1. آزمایش‌های خون برای کنترل بیماری‌هایی که باعث علائم مشابه می‌شوند، مانند بیماری لایم و ایدز
2. تعادل، هماهنگی، بینایی و سایر عملکردهای خود را کنترل کنید تا متوجه شوید که اعصابتان چگونه عمل می‌کنند.
3. آزمایشی که تصاویری دقیق از ساختارهای داخل بدن تهیه می‌کند که ام آر آی نام دارد.
4. تجزیه و تحلیل مایعی که نقش ضربه‌گیر را در مغز و نخاع دارد و مایع مغزی نخاعی نامیده می‌شود. افراد مبتلا به ام اس معمولا دارای پروتئین‌های خاصی در مایع مغزی نخاعی خود هستند.
5. آزمایش‌هایی به نام پتانسیل برانگیخته که فعالیت الکتریکی مغز را اندازه می‌گیرد.

راه درمان قطعی ام اس (ms) چیست؟

در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای ام اس وجود ندارد، اما برخی درمان‌ها می‌توانند موجب بهبود وضعیت بیمار شده و باعث شوند که بدن بطور مناسب عمل کند. برخی راه های درمان ام اس شامل دارو و فیزیوتراپی است.

درمان ام اس (ms)

دارو های ام اس

پزشک می‌تواند داروهایی را تجویز کند که ممکن است دوره بیماری را کاهش دهند، از حملات پیشگیری کرده یا آنها را درمان کنند، علائم را تسکین دهند یا به کنترل استرسی که می‌تواند همراه با بیماری باشد کمک کنند.

دارو های ام اس که ممکن است روند بیماری را کند کنند یا به درمان آسیب عصبی کمک کنند عبارتند از:

1. اینترفرون بتا (Avonex ،Betaseron و Rebif)
2. کوپلیمر-۱ (Copaxone)
3. داکلیزوماب (Zinbryta)
4. دالفامپریدین (Ampyra)
5. دی‌متیل فومارات (Tecfidera)
6. ناتالیزوماب (Tysabri)
7. میتوکسانترون (Novantrone)
8. اوکرلیزوماب (Ocrevus)
9. تری فلونومید (Aubagio)

ممکن است پزشک برای کوتاه‌تر کردن و کاهش شدت حملات ام اس استروئید تجویز کند. همچنین می‌توان داروهای دیگری مانند شل کننده‌های عضلانی، آرام بخش یا سم بوتولینوم (بوتاکس) را برای تسکین اسپاسم‌های عضلانی و درمان برخی علائم دیگر امتحان کرد.

داروی اینترفرون

اینترفرون‌ها و گلاتیرامر استات، مجموعا به عنوان «عوامل تغییر دهنده بیماری» شناخته می‌شوند، این عوامل تمایل دارند که به جای اثر گذاشتن بر روی علائم کنونی، دوره بیماری را تغییر دهند.

اینترفرون‌ها به کلاسی از پیام‌رسان‌های شیمیایی در بدن به نام ایکوسانوئیدها و سیتوکین‌ها تعلق دارند که به تنظیم عملکرد سیستم ایمنی کمک می‌کنند (برخی از اینها تورم را افزایش داده و برخی آن را سرکوب می‌کنند).

اینترفرون‌ها، که به کلاس سیتوکین از مواد شیمیایی تعلق دارند، عمدتا دارای فعالیت‌های ضد ویروسی بوده، بر سیستم ایمنی اثر گذاشته و رشد تومور را مهار می‌کنند، اما آشکار نیست که کدام فعالیت اینترفرون‌ها مسئول اثر معالج آنها بر روی بیماری ام اس می‌باشد.

انواع اینترفرون به صورت زیر می‌باشند:

1. اینترفرون نوع یک
2. اینترفرون نوع دو

اینترفرون نوع یک

اینترفرون آلفا (اینترفرون لکوسیت) با لکوسیت‌های آلوده به ویروس و غیره ساخته می‌شوند. اینترفرون بتا (اینترفرون فیبروبلاست) با فیبروبلاست‌های آلوده به ویروس یا سلول‌های اپیتلیال آلوده به ویروس و غیره ساخته می‌شود.

اینترفرون نوع دو

اینترفرون گاما (اینترفرون ایمنی) با سلول‌های T فعال‌شده‌ و سلول‌های NK خاصی تولید می‌شوند. اینترفرون گاما در پاسخ به تحریک آنتی‌ژن (شامل آنتی‌ژن‌های ویروسی) یا میتوژن از لیمپوسیت‌ها ساخته می‌شوند.

گلینیا (فینگولیمود)

فینگولیمود یک درمان برای ام اس عود کننده بسیار فعال می‌باشد. نام تجاری این دارو، گلینیا است. به نظر می‌رسد که انواع خاصی از سلول‌ها در سیستم ایمنی شما، به نام سلول‌های T و B، علت بسیاری از آسیب‌ها در بیماری MS باشند.

این سلول‌ها به طور طبیعی ویروس‌ها و باکتری‌هایی که به بدن شما وارد می‌شوند را می‌کشند اما در ام اس، اینها باعث آسیب به اعصاب می‌شوند. فینگولیمود باعث می‌شود که این سلول‌ها پس از ساخته شدن، نتوانند غدد لنفاوی را ترک کنند.

به این معنی که تعداد کمتری از این سلول‌ها به مغز و ستون فقرات می‌رسند، جایی که آنها به پوشش (ملین) اطراف اعصاب حمله می‌کنند. فینگولیمود قرصی است که شما یک بار در روز مصرف می‌کنید.

عوارض جانبی محتمل فینگولیمود (گیلنیا)

اگر هر کدام از واکنش‌های آلرژیک زیر را مشاهده کردید، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید:

1. ایجاد توده
2. تنفس دشوار
3. تورم در صورت، لب‌ها، زبان یا گلو

ریتوکسیماب در ام اس

ریتوکسیماب یک آنتی‌بادی مونوکلونال در مقابل پروتئین CD20 است، که مقدمتا در سطح سلول‌های B سیستم ایمنی یافت می‌شود. ریتوکسیماب، باعث تخریب سلول‌های B شده و برای درمان بیماری‌هایی که با تعداد بیش از حد سلول‌های B، فعالیت زیاد سلول‌های B، یا بد شکلی سلول‌های B مشخص می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اینها شامل بسیاری از لنفوم‌ها، لوسمی‌ها، وازنش‌ها (رد پیوند اعضای بدن) و اختلالات خود ایمنی می‌باشند.

عوارض جانبی محتمل ریتوکسیماب (ریتوکسان)

اگر هر کدام از این نشانه‌های واکنش آلرژیک را داشتید، به دنبال رسیدگی فوری پزشکی باشید:

1. تورم
2. تنگی قفسه سینه
3. مشکل در تنفس
4. تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو

برخی از افرادی که تزریق ریتوکسیماب را دریافت می‌کنند، دارای واکنش به تزریق می‌باشند (در طول ۲۴ ساعت بعد از تزریق دارو به درون رگ). اگر موارد زیر را احساس کردید فورا پزشک خود را مطلع کنید:

1. سرگیجه
2. ضعف
3. گیجی
4. کوتاهی تنفس
5. درد قفسه سینه
6. تنفس همراه با خس خس
7. سرفه ناگهانی
8. طپش قلب یا احساس لرزش در قفسه سینه شدید،

داروی تیسابری

در صورتی که بیماری به علائم واقعی نرسیده باشد و به زودی تشخیص داده شود، لکوآنسفالوپاتی چند کانونی پیشرونده (PML) در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (MS) که با تیسابری (ناتالیزوماب) درمان شده اند، با نتایج بهتری مرتبط هستند.

ضایعات مغزی محدود و پاسخ‌های ایمنی محافظت شده، نیز در بیمارانی که بهتر تغذیه می‌کنند، مشاهده شده است، اما محققان تاکید می‌کنند که یافته‌های آنها هنوز قطعی نیست و اندازه کوچک مطالعه را مدنظر دارند.

احتمال دارد که برخی افراد دارای واکنش آلرژیک به تیسابری باشند. علائم این آلرژی شامل موارد زیر است:

1. ایجاد توده‌ها
2. خارش
3. مشکلات تنفسی
4. درد قفسه سینه
5. حالت تهوع
6. گر گرفتگی
7. گیجی
8. بیرون ریختن دانه

پس از دریافت دارو، می‌بایست تقریبا یک ساعت در مطب پزشک بمانید تا از عدم وجود واکنش آلرژیک اطمینان حاصل کنید.

داروی تکفیدرا

تکفیدرا یک درمان از راه دهان است که شامل کپسول‌هایی است که دو مرتبه در روز مصرف می‌شوند. تکفیدرا، که به صورت رسمی به نام BG-12 شناخته می‌شود، دی متیل فومارات می‌باشد، یک فرمولاسیون که به صورت خاص برای استفاده توسط افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس ساخته شد.

یک ترکیب مرتبط شیمیایی، به نام فومادرم (دی متیل فومارات و فوماریک اسید استرز) به مدت چند ده سال، در دوزهای بالاتر برای درمان فوران‌های حاد پسوریازیس استفاده می‌شد.

گرچه مکانیسم دقیق عمل آن شناخته شده نیست، اما اینطور تصور می‌شود که تکفیدرا سلول‌ها و مولکول‌های ایمنی را مهار کرده و ممکن است خواص آنتی اکسیدانی داشته باشد که می‌توانند در مقابل آسیب به مغز و ستون فقرات محافظت کنند.

عوارض جانبی احتمالی تکفیدرا

تکفیدرا می‌تواند باعث ایجاد عوارض جانبی جدی شامل موارد زیر باشد:

1. واکنش آلرژیک (مانند تورم، تجمع، تورم در صورت، لب‌ها، دهان یا زبان و دشواری تنفس)
2. PML که یک عفونت نادر مغزی است که معمولا به مرگ یا ناتوانی شدید می‌انجامد.
3. کاهش در تعداد گلبول‌های سفید خون: پزشک باید آزمایش خون را پیش از شروع درمان با تکفیدرا و در زمان درمان بر روی شما انجام دهد.
4. مشکلات کبد: پزشک باید آزمایشات خون را برای بررسی عملکرد کبد، پیش از شروع درمان با تکفیدرا و در صورت نیاز در طول درمان با آن، بر روی شما انجام دهد. اگر هر کدام از این عوامل را که نشان‌دهنده‌ی مشکل کبدی هستند، در طول درمان مشاهده کردید، پزشک خود را بلافاصله مطلع کنید.

فیزیوتراپی بیماران ام اس

متخصص مغز و اعصاب در طول درمان، فیزیوتراپی ام اس و روش‌های دیگری را برای کنترل علائم شما تجویز می‌کند. آگاهی و رعایت موارد زیر می‌تواند به شما کمک کند:

1. متخصص فیزیوتراپی می‌تواند به شما ورزش‌هایی را آموزش دهد که قدرت و تعادل خود را حفظ کنید و خستگی و درد را کنترل نمایید.
2. متخصص کاردرمانی می‌تواند روش‌های جدیدی را برای برخی امور آموزش دهد تا کار کردن و مراقبت از خود آسان‌تر شود.
3. در صورتی که در راه رفتن مشکل پیدا کنید، عصا، واکر یا بریس‌ها می‌توانند به شما کمک کنند.
4. همراه با درمان می‌توانید اقداماتی را برای تسکین علائم ام اس انجام دهید.
5. بطور منظم ورزش کنید و از گرمای شدید پرهیز کنید تا انرژی‌تان افزایش یابد.
6. با پزشک در مورد انجام یوگا جهت کاهش خستگی یا استرس مشورت کنید.
7. مراقب سلامت روانی خود نیز باشید.
8. درخواست کمک از خانواده، دوستان یا مشاور برای کنترل استرس یا اضطراب موثر است.
9. گروه‌های حمایتی نیز محلی عالی برای ارتباط با سایر افراد مبتلا به ام اس می‌باشند.

مراقبت‌های جانبی

برخی مراقبت‌های جانبی که بیماران ام اس به آن نیاز دارند عبارتند از:

1. بیماران می‌توانند در انجام امور روزانه، صحبت کردن و راه رفتن مشکل داشته باشند.
2. درمان‌ها می‌توانند علائم را کاهش دهند و پیشرفت بیماری را آهسته کنند.
3. بیماران ام اس ممکن است نیاز به وسایل کمکی متعددی مانند عصا، واکر یا ویلچیر و دسته‌های مخصوص برای برس و مسواک داشته باشند.

راه های پیشگیری از بیماری ام اس

هیچ روش خاصی برای پیشگیری از ام اس وجود ندارد، اما با انجام برخی اقدامات می‌توان احتمال ابتلا به ام اس را کاهش داد. این اقدامات شامل موارد زیر است:

1. دریافت ویتامین D
2. خوردن میوه به مقدار کافی
3. قطع مصرف نوشیدنی‌های رژیمی
4. عدم مصرف لبنیات پرچرب
5. پرهیز از چربی‌های اشباع
6. قطع مصرف الکل

دلایل سردرد شدید و راههای درمان

سردرد ناراحتی بسیار شایعی است که اکثر ما آن را بارها تجربه کرده‌ایم و این بیماری به سن، نژاد و جنسیت خاصی محدود نمی‌شود. سردرد شدید گاهی نشانه استرس یا اضطراب عاطفی است و گاهی پیامد ابتلا به اختلال‌هایی چون بیماری میگرن، فشار خون بالا، اضطراب یا افسردگی محسوب می‌شود که لازم است با پزشک مغز و اعصاب مشورت کنید.

سردرد مشکلات دیگری را نیز به دنبال دارد. برای مثال بیماران مبتلا به سردردهای میگرنی مزمن در انجام وظایف شغلی یا تحصیلی خود به مشکل برمی‎خورند.

پزشکان درمان‌های متعددی را برای سردرد های شدید توصیه می‌کنند که از آن جمله می‌توان به مصرف مسکن و ایجاد تغییراتی مفید در سبک زندگی مانند نوشیدن آب کافی یا بهبود کیفیت خواب اشاره کرد.

سردرد چیست؟

به دردی که از سر یا بخش بالایی گردن شروع می‌شود، سردرد گویند. منشا درد بافت‌ها و ساختارهایی است که جمجمه یا مغز را دربر می‌گیرد؛ چرا که خود مغز هیچ عصبی ندارد که باعث ایجاد حس درد (فیبرهای درد) شود.

لایه بافتی نازکی، موسوم به پریوستئوم که در اطراف استخوان‌ها وجود دارد، عضلات دربرگیرنده جمجمه، سینوس‌ها، چشم‌ها و بافت‌های نازک پوشاننده سطح مغز و نخاع (مننژها)، سرخرگ‌ها، سیاهرگ‌ها و عصب‌ها همگی ممکن است ملتهب یا تحریک شوند و به سردرد شدید دامن بزنند.

سردرد می‌تواند سنگین، تیز، ضربان‌دار، مداوم، دوره‌ای، خفیف یا شدید باشد.

سردرد شدید نشانه چیست؟

پژوهش‌های پزشکی نشان داده است که بیش از ۷۰ % از سردردها از مشکلات مربوط به مناسبات میان‌فردی، برای مثال اختلال در روابط شغلی نشأت می‌گیرد.

افسردگی و از دست دادن حافظه کوتاه مدت که بهره‌وری و شادابی بیمار را نیز تحت الشعاع قرار می‌دهد، از جمله مشکلاتی است که در میان افراد دچار سردردهای مکرر شیوع بالایی دارد.

سردرد شدید و مزمن

از آنجایی که سردرد می‌تواند علامت عارضه‌ای جدی باشد، چنانچه از سردرد شدید و مداوم یا مکرر رنج می‌برید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

اگر سردرد دردناک‌تر و آزاردهنده‌تر از سر دردهای قبلی ر ا تجربه می‌کنید و پس از مصرف مسکن بهبود نیافت یا با علائمی مانند گیجی و منگی، تب، تغییرات حسی و گرفتگی و کج شدن گردن همراه شد، به سرعت با پزشک تماس بگیرید.

متخصص مغز و اعصاب می‌توانند علت‌های سردرد را از جمله عفونت، سکته و یا استرس به خوبی تشخیص داده و درمان‌های مناسب با نوع بیماری را تجویز نماید.

علت سردرد شدید و مزمن

علت سردرد شدید و مزمن شامل موارد زیر است:

1. علل عصب شناختی
2. عامل‌های مرتبط با سبک زندگی
3. عفونت و آلرژی
4. زیاده‌روی در مصرف دارو

علل عصب‌شناختی

علل عصب‌شناختی سردرد عبارتند از:

1. نورالژی اکسی‌پیتال
2. آرتریت گیجگاهی
3. نورالژی عصب سه قلو

نورالژی اکسی‌پیتال

دو عصب اکسی‌پیتال در ستون فقرات بالای گردن وجود دارد که از عضله‌های جمجمه عبور می‌کند. تحریک یکی از این عصب‌ها دردی ناگهانی مانند شوک الکتریکی و همراه با سوزش را در پی دارد. این درد غالبا فقط در یک سمت سر حس می‌شود.

آرتریت گیجگاهی

در این عارضه شریان‌هایی که خون را به سر و مغز می‌رساند، ملتهب شده و آسیب دیده است. این فشار به علائم دیگری چون اختلال دید، درد شانه یا مفصل ران، درد فک و کاهش وزن نیز دامن می‌زند.

نورالژی عصب سه قلو

این عارضه مزمن عصب‌هایی را درگیر می‌کند که پیام‌های حسی صورت را به مغز منتقل می‌کنند. کوچکترین تحریک صورت انفجار درد را در پی خواهد داشت.

دلایل جدی‌تر سردرد که باعث بروز درد در یک سمت سر می‌شود، عبارت است از:

• وارد شدن ضربه به سر
•  آنوریسم
•  تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم و سرطانی

علت سردرد شدید

عامل‌های مرتبط با سبک زندگی

سردرد در اکثر موارد از عامل‌های زیر نشأت می‌گیرد:

•  استرس
• خستگی مزمن
•  گرسنگی
•  ناراحتی‌های عضلات گردن
•  عوارض جانبی داروها: برای مثال مصرف درازمدت داروهای مسکن غیر تجویزی

عفونت و آلرژی

آلرژی‌ها و عفونت‌های سینوسی نیز باعث سردرد شدید می‌شود. سردردهای ناشی از عفونت‌های سینوسی نتیجه التهاب است که به فشار و درد پشت استخوان‌های گونه و پیشانی منجر می‌شود.

زیاده‌روی در مصرف دارو

مصرف بیش از حد دارو برای درمان سردرد، خود باعث سردردهای شدید می‌شود. این نوع سردرد دومین اختلال شایع سردرد ثانویه با میزان شیوع ۵ % است.

اثر مصرف خودسرانه دارو معمولاً پس از بیدار شدن از خواب بیشترین شدت را دارد.

علائم سردرد شدید چیست؟

سردردهای شدید معمولا با علائم زیر همراه هستند:

• حالت تهوع
• استفراغ
• درد گرفتن چشم‌ها هنگام نگاه کردن به نورهای درخشان (نورهراسی یا فوتوفوبیا)
• سرگیجه
• حساس به لمس بودن جمجمه
• احساس گرفتگی در سر
• سکته مغزی

انواع سردرد

سردرد به دو نوع اصلی تقسیم‌بندی می‌شود:

1. سردردهای اولیه
2. سردردهای ثانویه.

انواع سردرد

سردرد اولیه

سردرد اولیه به تنهایی یک بیماری محسوب می‌شود که علت آن فعالیت بیش از حد یا مشکلات ساختارهای حساس به سردرد است.

این ساختارها شامل عروق، عضلات و عصب‌های سر و گردن می‌شود. همچنین سردرد اولیه گاهی پیامد تغییراتی است که در فعالیت شیمیایی مغز رخ می‌دهد.

میگرن، سردردهای خوشه‌ای و سردردهای تنشی گونه‌های شایعی از سردرد اولیه به شمار می‌آید.

سردرد تنشی

سردرد تنشی شایع‌ترین نوع سردرد است که در حدود ۷۵ % بزرگسالان مشاهده می‌شود. اگرچه سردرد تنشی معمولا در هر دو طرف سر حس می‌شود، اما ممکن است یک طرفه باشد یا همیشه فقط در یک سمت سر بروز یابد.

سردرد عصبی یا تنشی دردی سنگین یا فشار دهنده است که شانه‌ها و گردن را نیز درگیر می‌کند.

سردرد میگرنی

سردرد میگرنی ممکن است یک طرفه یا دوطرفه باشد و با حساسیت به نور و صدا، استفراغ و حالت تهوع، تاری دید یا مورمور شدن نیز همراه باشد. سردرد میگرنی دردی شدید و ضربان‌دار است.

 سردرد خوشه‌ای

سردرد خوشه ای (کلاستر) غالبا دردناک است و فقط در یک طرف سر بروز می‌یابد.  بی‌قراری، رنگ پریدگی یا برافروختگی پوست، قرمزی چشم سمت دردناک و آبریزش‌بینی سمت درگیر صورت نیز از علائم سردرد خوشه ای است.

سردرد خوشه ای درد شدیدی است که در گردن، صورت، سر و شانه‌ها نیز منتشر می‌شود.

سردردهای ثانویه

سردرد ثانویه علامت وجود مشکلی است که عصب‌های حساس به درد سر را تحریک کرده است. به بیان دیگر علائم سر درد در واقع از عارضه دیگری نشات می‌گیرد.

عامل‌های متعددی منجر به سردرد ثانویه می‌شود که از آن جمله می‌توان به نوشیدن مشروبات الکلی، تومور مغزی، مسمومیت با گاز مونواکسید کربن، سکته مغزی و خونریزی داخل یا اطراف مغز اشاره کرد.

تشخیص علت سردرد شدید توسط پزشک 

پزشک معمولا می‌تواند سردرد را با توجه به شرح حال بیمار، نوع درد و زمان و الگوی حمله‌ها تشخیص دهد. چنانچه ماهیت سردرد پیچیده تشخیص داده شود، پزشک برای تشخیص افتراقی و رد احتمال ابتلا به علل جدی‌تر درد، دستور آزمایش‌هایی مانند موارد زیر را می‌دهد:

•  آزمایش خون
• رادیوگرافی
•  اسکن مغز مانند سی تی اسکن و ام آر آی

سردردهایی که نیاز به متخصص مغز و اعصاب دارند

اگر سردرد شما با علائم زیر همراه است، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• اگر سردرد شما، بدترین و شدیدترین سردردی است که به طور ناگهانی در طول عمر خود تجربه کرده اید 
•  سردرد در سنین بالای ۵۰ سال
•  تغییر ماهیت و شدت و محل سردرد نسبت به سردرد های قبلی که تجربه داشته اید
• سردردی که با تغییر وضعیت بدن ایجاد و یا تشدید شود ( با ایستادن یا نشستن بدتر شده و با خوابیدن بهتر شود)
•  سردرد به همراه حرکات غیر عادی بدن و یا تشنج
•  سردردی که با بیماری زمینه‌ای و یا تب ایجاد شود.
•  صدای ضربان‌دار یا صدای همهمه و یا گردباد همراه با سردرد شنیده شود.
•  سردرد بعد از ضربه به سر
•  سردردی که با فعالیت ورزشی یا رابطه جنسی یا سرفه یا عطسه و یا بعد از حمام ایجاد شود.
•  سردرد همراه با علائمی همچون کاهش سطح هوشیاری یا اختلال تکلم یا اختلال تعادل یا ضعف و بیحالی
•  سردرد در بیماران مبتلا به ایدز یا سرطان
•  سردردی که به داروهای مسکن معمولی پاسخ ندهد

داروهای سردرد و کاهش درد

اگرچه هیچ راهی برای درمان قطعی سردرد وجود ندارد، اما روش‌های مختلفی برای تسکین سردرد پیشنهاد می‌شود که شامل تجویز دارو و روش‌های دیگری مانند درمان‌های مکمل می‌شود.

همواره قبل از شروع هر نوع درمان با پزشک معالج خود مشورت کنید و از مصرف خودسرانه داروهای زیر بپرهیزید:

•  مسکن یا ضد دردهایی مانند آسپرین و پاراستامول (پانادول)
•  مسکن یا ضد دردهای دارای کدئین (پانادئین)
•  مسکن یا ضد دردهای حاوی آرام‌بخش (مرسیندول، فیورینال)
•  داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) مانند ایبوپروفن (نوروفن)

به خاطر داشته باشید که مصرف فراورده‌های دارویی فوق تحت نظر پزشک یا مطابق دستور مصرف، ایمن و موثر خواهد بود.

درمان سردرد شدید و مزمن

پیشگیری از سردردهای شدید با دارو

داروی مخصوص پیشگیری از سردرد باید هر روز مصرف شود (حتی اگر در طی روز سردردی نداشته باشید) تا احتمال بروز سردردهای شدید و ادامه‌دار کاهش یابد.

بعضی از داروهای پیشگیری از سردرد عبارت‌اند از:

• پیزوتیفن (ساندومیگران): این دارو پرکاربردترین داروی پیشگیری از سردرد است که اکثر پزشکان آن را تجویز می‌کنند.
• مسدود کننده‌های بتا (بتالاک، لوپرسور، ایندرال، درالین): گیرنده‌های بتا یعنی گیرنده‌هایی را مسدود می‌کند که آدرنالین از طریق آنها اثر خود را بر سیستم عصبی و عروق خونی به جا می‌گذارد.
• والپروات (اپیلیم) تعدیل کننده‌ای عصبی است که اثر آن در مقابله با اکثر سردردها اثبات شده است.
• آمی‌تریپتیلین و ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای مشابه (تریپتانول و اقلام مشابه) جدا از اثر ضد افسردگی، سردرد را نیز تسکین می‌دهند.
• متی‌سرژید (دسریل)
• عصاره گیاهی گل مینا که اثر آن در پیشگیری از سردرد میگرنی به اثبات رسیده است.

درمان‌های خانگی سردرد

درمان‌های خانگی زیر نیز به تسکین سر درد کمک می‌کند:

•  نعناع: چای نعناع بنوشید.
•  منیزیم: قرص منیزیم مصرف کنید.
• کمپرس سرد: از کمپرس‌های سردی مانند کیسه یخ استفاده کنید.
• دوش آب داغ: دوش آب داغ می‌تواند درد را تسکین دهد.

تغییر در سبک زندگی

گاهی اوقات ایجاد تغییراتی ساده در سبک زندگی موثرتر از هر درمان دیگری است. بسیاری از بیماران با انجام اقدامات ساده زیر توانسته‌اند، بر سر درد آزاردهنده خود غلبه کنند:

•  خواب منظم و کافی
•  ورزش کردن
•  نوشیدن آب کافی در طول روز
•  خوردن غذاهای سالم
• ترک سیگار و دخانیات
•  خودداری از استشمام عطرها یا بوهای تند

برای سردرد شدید پیش چه دکتری برم؟

برای سردرد شدید باید به دکتر مغز و اعصاب خوب مراجعه کنید. تخصص مغز و اعصاب تنها رشته‌ای است که به طور تخصصی در زمینه درمان انواع سردرد شامل سردرد خوشه‌ای (کلاستر)، سردرد سینوزیتی، میگرنی، عصبی (تنشی) و … فعالیت می‌کند. دکتر متخصص با در نظر گرفتن شرایط و علائم بیمار، بهترین راهکار و روش را برای درمان ارائه می‌دهد.

بهترین متخصص سردرد تهران چه کسی است؟

 دکتر فوق تخصص سردرد ابتدا به سخنان بیمار به صورت کامل گوش داده و سپس با بررسی علائم، علت سردرد را پیدا می‌کند. دکتر متخصص مغز و اعصاب با توجه به شرایط بیمار و نوع سردرد او، بهترین روش درمان را انتخاب می‌کند. برخی از روش‌های درمان شامل تزریق با بوتاکس و دارودرمانی است.

دلایل  و راههای درمان اختلالات خواب بزرگسالان

امروزه بسیاری از مردم به دلیل سبک زندگی شهری از اختلال خواب رنج می‌برند. اختلالات خواب شامل بی خوابی، پر خوابی و یا خواب بی کیفیت است. در در این مقاله قصد داریم درباره مشکلات خواب صحبت کنیم و راهکارهای مناسبی جهت درمان اختلالات خواب ارائه دهیم.

به چه وضعیتی اختلال خواب گفته می‌شود؟

خواب یکی از مهم‌ترین عملکردهای مغز است. در حقیقت، بسته به سن، بین یک سوم تا دو سوم از طول روز را در خواب هستیم. با اینکه علم خواب همچنان تا حد زیادی ناشناخته است، اما می‌دانیم که بی خوابی می‌تواند باعث مشکلات سلامتی و شناختی شود.

هر چیزی که در قابلیت خوابیدن اختلال ایجاد کند به عنوان اختلال خواب شناخته می‌شود. آسان‌ترین راه برای تعیین و دسته‌بندی اختلالات خواب تقسیم کردن آنها به دو دسته است.

اولین دسته شامل مشکلاتی در خود مغز است که یا باعث خواب بیش از حد شده و یا مانع از خواب کافی می‌شوند. دومین دسته شامل مشکلات در سایر نواحی بدن است که در خواب ما اختلال ایجاد می‌کنند.

علت و درمان اختلالات خواب

چه زمانی باید برای درمان اختلالات خواب به پزشک مراجعه کرد؟

اگر اقدامات زیادی مانند اختصاص دادن زمان کافی برای خواب و تبدیل کردن اتاق خواب به محلی مناسب برای استراحت را امتحان کرده‌اید اما تاثیری نداشته است، پیشنهاد می‌کنیم که به پزشک مغز و اعصاب در زمینه اختلالات خواب مراجعه نمایید.

وی علت اختلال خواب شما از جمله اضطراب، سندرم پای بی‌قرار یا حتی شیوه زندگی غلط را تشخیص داده و سپس درمان‌هایی مانند تمدد اعصاب، دارو یا پرهیز از کافئین یا سایر مواد غذایی را توصیه می‌کند.

دلایل اختلال خواب چیست؟

علت اختلال خواب می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• افسردگی و اضطراب
• عوارض روانپزشکی مانند اسکیزوفرنی و افسردگی
• مصرف دارو
• تغییرات خواب در حین یائسگی
• نارسایی قلبی و مشکلات ریوی
• بیماری مزمن مانند دیابت، آرتروز، ایدز، لوپوس، بیماری پارکینسون، آلزایمر و ام اس
• مشکلات خواب ناشی از بارداری
• پیری
• شیوه زندگی مانند نوشیدن بیش از حد چای یا قهوه

علائم اختلال خواب را بشناسید

علائم و نشانه های اختلال خواب شامل موارد زیر است:

• مشکل در خوابیدن و بیدار شدن
• احساس خستگی حتی بعد از یک خواب خوب شبانه
• خروپف کردن
• در طول روز به خواب می‌روید.
• دچار افسردگی، اضطراب یا استرس هستید.

انواع اختلالات خواب

انواع اختلال خواب شامل موارد زیر است:

• بی خوابی
• حمله‌ خواب
• سندرم پای بی قرار
• پرخوابی
• خواب پریشی یا اختلال رفتاری خواب در مرحله حرکات سریع چشم
• وقفه تنفسی در خواب

بی خوابی

بی خوابی اغلب مرتبط با مشکل در خواب رفتن، مشکل در خواب ماندن یا زود بیدار شدن از خواب می‌باشد. در برخی موارد،‌ بیمارانی که دچار بیخوابی هستند بعد از بیدار شدن احساس شادابی نمی‌کنند که می‌تواند بر توانایی عملکرد آنها در طول روز تاثیر بگذارد. اختلال خواب در بزرگسالان معمولا از این نوع است.

حمله‌ خواب

حمله‌ خواب وضعیتی است که با افزایش خواب آلودگی در طول روز وجود دارد و گاهی اوقات مرتبط با حمله‌های غیر ارادی خواب به نام کاتاپلکسی است. بیماران مبتلا به حمله خواب اغلب نیاز به یک ارزیابی کامل خواب دارند که ممکن است شامل تست خواب در طول شب و روز جهت نظارت بر خواب باشد.

سندرم پای بی‌قرار

سندرم پای بی‌قرار، احساس شدید و ناراحت کننده در پاها قبل از خوابیدن است. سندرم پای بی‌قرار یک علت شایع بیخوابی و اختلال خواب به شمار می‌رود و ممکن است در طول دوره‌هایی از روز نیز باعث علائمی شود.

این اختلال خواب می‌تواند ناشی از برخی داروها، کمبود آهن، آسیب عصبی،‌ بارداری و سایر شرایط پزشکی مانند دیابت باشد. در برخی مورد، بیماران مبتلا به سندرم پای بی‌قرار دچار حرکات اندام بدن یا افزایش فعالیت عضلانی در طول خواب می‌شوند که تحت عنوان اختلال حرکات دوره‌ای اندام شناخته می‌شود.

پرخوابی

افراد مبتلا به پر خوابی احساس خواب آلودگی بیش از حد در طول روز دارند و ممکن است برای دوره‌های طولانی مدت در طول شب بخوابند. آنها اغلب در طول روز احساس خستگی و کج خلقی می‌کنند و نمی‌توانند عملکرد بالایی در کار، خانواده یا شرایط اجتماعی داشته باشند.

پرخوابی ممکن است مرتبط با یک اختلال خواب دیگر مانند حمله خواب یا وقفه تنفسی در خواب، داروها یا سایر شرایط پزشکی باشد.

اختلال خواب و پر خوابی

خواب پریشی یا اختلال رفتاری خواب در مرحله حرکات سریع چشم

خواب پریشی به معنی اختلال آشفتگی خواب است که با انتقال مغز از بیداری به خواب، از خواب به بیداری یا در حین ترکیی از حالت خواب و بیداری رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند همراه با رفتارهای پیچیده و اختلالات روانی باشد.

نمونه‌هایی از آن شامل راه رفتن در خواب، هراس شبانه و حرکت کردن در حین دیدن رویا می‌باشد. افراد مبتلا به خواب پریشی ممکن است در طول خواب لگد بزنند.

درمان اختلالات خواب

وقفه تنفسی در خواب

خروپف ممکن است تنها باعث ناراحتی دیگران باشد، اما در بسیاری از افراد از علائم آپنه انسدادی خواب است که در طی آن نفس کشیدن در اثر بسته شدن راه هوایی چندین بار در طول خواب به مدت ۱۰ ثانیه یا بیشتر قطع می‌شود.

افراد مبتلا به وقفه تنفسی در خواب ممکن است در اثر احساس خفگی یا نفس نفس زدن در طول شب بیدار شوند. این اختلال خواب می‌تواند باعث افت میزان اکسیژن در بدن شده و مانع داشتن خوابی راحت در طول شب گردد و در نتیجه موجب خستگی و مشکل در تمرکز در روز بعد شود.

راه های درمان اختلالات خواب چیست؟

درمان شما بستگی به نوع مشکل خواب خواهد داشت. در ادامه به بررسی روش های درمان هر یک از انواع خواب می‌پردازیم تا متوجه شویم اختلال خواب را چگونه درمان کنیم.

درمان بی خوابی

بی خوابی را می‌توان با روش‌های زیر درمان کرد:

• قرص خواب
• داروهای کاهش اضطراب
• ملاتونین

قرص خواب

پزشکان اغلب برای بی خوابی مزمن قرص های خواب مانند زولپیدم، اسزوپیکلون و راملتیون تجویز می‌کنند.

داروهای کاهش اضطراب

بنزودیازپین یکی از بهترین انواع داروهای ضد اضطراب می‌باشد.

ملاتونین

ملاتونین یک هورمون طبیعی است که در داروهای افراد میانسال و مسن مبتلا به مشکلات خواب استفاده می‌شود. با وجود اینکه این دارو مبتنی بر ماده طبیعی است اما پزشکان تنها یک دوره‌ی اولیه‌ی سه هفته‌ای را توصیه می‌کنند.

درمان وقفه تنفسی در خواب

از پزشک بپرسید که آیا نیاز به دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی است یا خیر. برای استفاده از این دستگاه هنگام خواب از ماسکی استفاده می‌شود که فشار هوای داخل گلو را بالا می‌برد. این امر باعث باز نگه‌داشتن راه هوایی می‌شود تا بتوانید بهتر بخوابید. پزشک ممکن است دارویی را برای کمک به بیدار ماندن و درمان فقدان ناگهانی کنترل عضلانی هنگام بیدار شدن تجویز کند.

درمان سندرم پای بی‌قرار

داروهای تجویزی که ممکن است کمک کنند عبارتند از:

• هوریزانت (گاباپنتین اناکاربیل)
• کلونوپین (کلونازپام)
• میراپکس (پرامی‌پکسول)
• نئوپرو (روتیگوتین)
• رکوئیپ (روپینیرول)

درمان فلج خواب

فلج خواب احساس هوشیاری اما عدم توانایی برای حرکت است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که یک شخص بین مراحل بیداری و خواب قرار دارد. در طول این دوره گذار، ممکن است به مدت چند ثانیه تا چند دقیقه نتوانید حرکت کنید یا حرف بزنید.

درمان هر گونه شرایط زمینه‌ای مانند حمله خواب ممکن است در صورتی که مضطرب باشید یا نتوانید درست بخوابید موثر باشد. این درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• بهبود عادات خواب برای مثال ۶ تا ۸ ساعت خوابیدن در هر شب
• استفاده از داروهای ضد افسردگی در صورتی که برای کمک به تنظیم چرخه خواب تجویز شده باشند.
• درمان هر گونه مشکلات روحی روانی که ممکن است در فلج خواب نقش داشته باشند.
• درمان سایر اختلالات خواب مانند حمله خواب یا گرفتگی عضلات پا

درمان حمله خواب

حمله خواب یک اختلال عصبی است که بر کنترل خواب و بیداری تاثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به حمله خواب، خواب آلودگی بیش از حد و دوره‌های متناوب و غیر قابل کنترل به خواب رفتن را در طول روز تجربه می‌کنند.

اخیرا دارویی معرفی شده که برای افراد مبتلا به حمله خواب همراه با کاتاپلکسی موثر است. این دارو که Xyrem نام دارد به افراد مبتلا به حمله خواب کمک می‌کند تا خواب شبانه بهتری داشته باشند و در طول روز کمتر احساس خواب آلودگی کنند.

اهمیت بهداشت خواب در درمان اختلال خواب

بهداشت خواب عاداتی است که باید در طول روز و قبل از خواب انجام بدهید تا خواب راحت و پیوسته‌ای داشته باشید.

این عادات عبارتند از:

• هر شب در یک زمان مشخص به تخت بروید و در یک ساعت مشخص نیز بیدار شوید.
• در طول روز چرت نزنید.
• کارها یا بحث‌های استرس‌زا را چند ساعت قبل از خواب قطع کنید.
• قبل از خوابیدن آرام شوید. می‌توانید نفس عمیق، دعا کردن، حرکات کششی ملایم، تمدد اعصاب یا خاطره نویسی را امتحان کنید.
• اتاق خواب خود را تاریک، آرام و خنک نگه دارید. در صورت نیاز از گوش‌گیر یا چشم‌بند استفاده کنید.
• به اتاق دیگری بروید و کتاب بخوانید یا یک کار آرامش بخش و بی‌صدا انجام دهید.
• از کافئین اجتناب کنید.
• قبل از خوابیدن الکل ننوشید.
• سیگار کشیدن را ترک کنید.
• دمای اتاق را تا حد مطلوب تنظیم نمایید.
• در طول روز ورزش کنید.
• ماساژ بخصوص بر روی پاها را امتحان کنید.
• دوش بگیرید.
• مایعات گرم مانند شیر بنوشید.
• به یک موسیقی آرامش بخش گوش کنید.

درمان دیسک گردن یا فتق دیسک گردن

دیسک گردن که تحت عنوان فتق دیسک گردن نیز شناخته می‌شود، یک بیماری شایع در میان مردم است. یکی از دلایل شایع آن می‌تواند سبک زندگی ماشینی و نشستن ساعت‌های متوالی پشت کامپیوتر باشد. در صورت تشخیص دیسک گردن در مراحل اولیه می‌توان آن را با ورزش و فیزیوتراپی کنترل کرد. در این مقاله درباره این مشکل صحبت می‌کنیم و روشهایی برای درمان دیسک گردن ارائه خواهیم داد.

دیسک گردن چه زمانی رخ می‌دهد؟

میلیون‌ها نفر از درد گردن، شانه و بازو رنج می‌برند. با وجود اینکه دلایل متعددی می‌تواند منجر به این مشکل شود، اما یک دلیل شایع آن، دیسک گردن است. دیسک‌ها که در نقش جذب کننده ضربه برای ستون فقرات عمل می‌کنند، در بین استخوان‌های مهره ستون فقرات واقع شده‌اند.

هر دیسک دربرگیرنده یک نوار بیرونی لاستیک مانند (به نام آنولوس فیبروزوس) است که یک ماده ژل مانند (به نام نوکلئوس پالپوزوس) را احاطه کرده است.

دیسک گردن زمانی رخ می‌دهد که قسمت بیرون دیسک گردن دچار شکستگی یا ترک شده و ماده ژل مانند داخل دیسک به بیرون نشت کند و بر کانال نخاعی یا ریشه‌های اعصاب فشار وارد کند. علاوه بر این، نوکلئوس یک ماده شیمیایی آزاد می‌کند که می‌تواند باعث تحریک اعصاب اطراف و در نتیجه التهاب و درد گردد.

آیا دیسک گردن خطرناک است؟

دیسک گردن که تحت عناوین بیرون زدگی دیسک، لغزش دیسک یا فتق دیسک نیز شناخته می‌شود، یک وضعیت بسیار دردناک است. دیسک گردن اغلب در افراد میانسال مشاهده شده و بیشتر زمانی رخ می‌دهد که فشار زیادی بر روی یک ستون فقرات سالم وارد می‌شود.

ستون فقرات متشکل از تعداد زیادی استخوان مهره است که با دیسک‌های ژله‌ای از هم جدا شده‌اند. در صورتی که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید با انجام چند نوع ورزش می‌توان قبل از نیاز به جراحی این مشکل را درمان کرد و خطرات دیسک گردن به حداقل برسد. در مراحل ابتدایی، داروهای ضد التهابی نیز در کاهش گردن درد موثر هستند.

دیسک گردن

علت دیسک گردن چیست؟

بیشتر موارد دیسک گردن در اثر یک فشار ناگهانی بر گردن رخ می‌دهند. این حالت در حین حرکاتی که منجر به خم و راست شدن یا پیچش ناگهانی گردن می‌شوند اتفاق می‌افتد؛ برای مثال در اثر افتادن یا تصادف با خودرو.

گاهی اوقات فتق دیسک گردن بطور تدریجی طی چند هفته یا چند ماه رخ می‌دهد. هرچند عوامل خطری وجود دارند که می‌توانند احتمال ابتلا به دیسک گردن را افزایش دهند، از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش سن
• سابقه ضربه به ستون فقرات
• شیوه زندگی

تاثیر افزایش سن بر روی دیسک گردن

با افزایش سن، دیسک‌ها به تدریج خشک می‌شوند که بر استحکام و انعطاف پذیری آنها تاثیر می‌گذارد.

سابقه ضربه به ستون فقرات

سابقه ضربه به ستون فقرات گردنی در گذشته می‌تواند باعث ابتلا به دیسک گردن شود.

شیوه زندگی

عدم انجام ورزش منظم، نداشتن رژیم غذایی متعادل و استفاده از دخانیات نقش عمده‌ای در مشکلات دیسک دارند. علاوه بر این، وضعیت بد قرارگیری بدن، وزنه زدن بصورت نامناسب یا مکرر و حرکات پیچشی می‌توانند فشار اضافه‌ای را بر ستون فقرات گردنی وارد کنند.

دیسک گردن چه علائمی دارد؟

علائم دیسک گردن ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد مبهم یا شدید در گردن یا بین تیغه‌های شانه که می‌تواند در برخی حالات یا انجام برخی حرکات بدتر شود.
• دردی که به طرف بازو، دست‌ها یا انگشتان دست کشیده می‌شود (این وضعیت رادیکولوپاتی نامیده می‌شود)
• بی‌حسی یا مور مور شدن شانه یا دست

نحوه تشخیص دیسک گردن

درمان مناسب همواره بر اساس تشخیص دقیق انجام می‌شود. فرآیند تشخیص دیسک گردن عبارتست از:

• بررسی سابقه پزشکی
• معاینه فیزیکی
• آزمایش‌های تشخیصی

سابقه پزشکی

پزشک در مورد علائم شما، شدت آنها و درمان‌هایی که انجام داده‌اید سوالاتی می‌پرسد.

معاینه فیزیکی

شما بطور دقیق معاینه می‌شوید تا محدودیت‌های حرکت، مشکل در تعادل و درد کنترل شود. در حین معاینه، پزشک عدم وجود رفلکس در اندام، ضعف عضلانی، فقدان حس یا سایر نشانه‌های آسیب نخاعی را بررسی می‌کند.

آزمایش‌های تشخیصی

بطور کلی پزشکان ابتدا از تصاویر رادیوگرافی ساده استفاده می‌کنند که با کمک آنها می‌توان سایر مشکلات مانند وجود عفونت را بررسی کرد. سی تی اسکن و ام آر آی نیز اغلب برای بررسی سه بعدی ستون فقرات کمری و کمک به شناسایی دیسک گردن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان دیسک گردن

برخی موارد دیسک گردن نیازی به جراحی ندارند. چندین درمان غیر جراحی وجود دارند که می‌توانند به تسکین علائم دیسک گردن کمک کنند.

درمان غیر جراحی دیسک گردن شامل موارد زیر است:

1. ورزش‌های فیزیوتراپی
2. دارو درمانی

ورزش برای دیسک گردن

پزشک متخصص مغز و اعصاب برخی روش‌های فیزیوتراپی را برای درمان دیسک گردن بدون نیاز به عمل جراحی توصیه خواهد کرد. این روش‌ها عبارتند از:

• کشش گردن
• کشش گردن (لیفت سر)
• پایین آوردن چانه
• به داخل کشیدن چانه
• حرکت ایزومتریک

کشش گردن

بر روی کمر روی یک میز بخوابید بطوری که پایین گردن در راستای لبه تخت باشد. به آرامی سر خود را پایین ببرید و اجازه دهید آویزان شود. اگر این کار باعث بدتر شدن درد می‌گردد یا درد را به طرف پایین یا بازو ارسال می‌کند، حرکت را ادامه ندهید. به مدت یک دقیقه در این وضعیت بمانید و سپس یک دقیقه استراحت کنید و ۵ تا ۱۵ بار این حرکت را تکرار کنید.

کشش گردن (لیفت سر)

بر روی شکم روی یک تخت بخوابید بطوری که دست‌ها در دو طرف باشند و سر از روی تخت آویزان باشد. به آرامی سر خود را بالا ببرید و گردن را برخلاف جاذبه زمین به بالا بکشید. ۵ تا ۱۵ ثانیه در این وضعیت بمانید و ۱۵ تا ۲۰ بار این حرکت را تکرار کنید.

پایین آوردن چانه

روی کمر دراز بکشید بطوری که سر روی تخت باشد و دست‌ها در دو طرف بدن قرار بگیرند. چانه‌ی خود را به طرف سینه بکشید و حالت غبغب ایجاد کنید. ۵ تا ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید و این حرکت را ۱۵ تا ۲۰ بار تکرار نمایید.

به داخل کشیدن چانه

پشت به دیوار بنشینید یا تکیه دهید در حالی که دست‌ها در دو طرف بدن باشند. آرنج‌های خود را ۹۰ درجه خم کنید. شانه‌ها را به طرف پایین و عقب حرکت داده و پشت بازوهای خود را به سمت دیوار فشار دهید.

حرکت ایزومتریک

صاف بنشینید، شانه‌های خود را شل بگیرید و دست خود را روی پیشانی قرار دهید. بدون حرکت سر، پیشانی خود را به طرف دست فشار دهید. به مدت ۵ تا ۱۵ ثانیه در این حالت بمانید و ۱۵ بار این حرکت را تکرار کنید.

درمان دیسک گردن با ورزش

ورزشهای مضر برای دیسک گردن

حرکات کششی ممکن است برای افراد مبتلا به دیسک گردن که دارای عضلات سفتی در اطراف ناحیه دردناک هستند، سودمند باشد. گاهی اوقات کشش می‌تواند باعث بدتر شدن درد و کند شدن روند بهبودی گردد.

همیشه در صورتی که درد افزایش پیدا کرد یا به طرف ستون فقرات کشیده شد، هر گونه حرکت کششی را متوقف کنید. همچنین باید از برخی فعالیت‌ها اجتناب کنید.

در برخی از موارد ورزش دیسک گردن ممکن است برای بیمار اثر عکس داشته باشد. ورزش های مضر برای دیسک گردن عبارتند از:

• ورزش‌های تماسی
• کشش بیش از حد
• وضعیت بد بدن

ورزش‌های تماسی

از انجام ورزش‌های تماسی مانند فوتبال، بسکتبال، راگبی، کاراته و بوکس اجتناب کنید. این ورزش‌ها خطر قرارگیری در معرض ضربه‌های شدید را افزایش می‌دهند که می‌توانند وضعیت قرارگیری ستون فقرات گردنی را بدتر کرده و علائم بیمار را تشدید کنند.

علت و عوامل ایجاد دیسک گردن

کشش بیش از حد

با اینکه کشش سبک گردن ممکن است مفید باشد، اما باید از کشش شدید گردن پرهیز کنید. کشش بیش از حد می‌تواند باعث اعمال فشار بسیار زیادی روی گردن شود که ممکن است فشار وارده بر دیسک گردن را افزایش داده و از بهبود آن جلوگیری کند.

وضعیت بد بدن

به منظور جلوگیری از تشدید دیسک گردن باید از وضیت بد قرارگیری بدن اجتناب کنید. این حالات مانع از وضعیت صحیح گردن و بهبود دیسک گردن می‌گردد.

دارو درمانی دیسک گردن

دیسک گردن در صورتی که درد ناشی از آن خفیف تا شدید باشد اغلب با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی درمان می‌شود. تزریق استروئید اپیدورال ممکن است با استفاده از یک سوزن نخاعی تحت هدایت اشعه ایکس انجام شود تا دارو به محل دقیق فتق دیسک اعمال گردد.

جراحی دیسک گردن

در صورتی که گزینه‌های درمانی محافظه کارانه مانند فیزیوتراپی و دارو درمانی باعث کاهش یا توقف درد نشوند، ممکن است پزشک عمل جراحی دیسک گردن را توصیه کند. مزایای جراحی همواره باید با دقت در برابر خطرات آن سنجیده شود.

جراحی دیسک گردن

متقاضیان عمل جراحی بیمارانی هستند که این شرایط را دارند:

• کمر درد شدید و همچنین درد در پاها که باعث محدود شدن فعالیت و اختلال در کیفیت زندگی شده باشد.
• اختلال عصبی پیشرونده مانند ضعف یا بی‌حسی پاها رخ دهد.
• عدم وجود عملکرد طبیعی روده و مثانه
• مشکل در ایستادن یا راه رفتن
• دارو و فیزیوتراپی موثر نباشند
• بیمار دارای وضعیت سلامتی خوبی باشد

تصمیم‌گیری در مورد انجام جراحی دیسک گردن از جلو (جراحی قدام) و جراحی دیسک گردن از پشت (جراحی خلفی) بستگی به محل دقیق فتق گردن و نیز تجربه و ترجیح جراح دارد. ممکن است بخشی از لامینا از طریق لامینوتومی برداشته باشد و پس از آن دیسکتومی انجام شود.

لامینوتومی به معنی یک بازشدگی در لامینا جهت تسکین فشار وارده بر ریشه‌های عصبی می‌باشد. بعد از برداشتن دیسک، اغلب ستون فقرات نیاز به تثبیت خواهد داشت. این امر با استفاده از نصب صفحه و پیچ‌هایی در گردن و اغلب فیوژن ستون فقرات انجام می‌گیرد.