علائمی مثل احساس غم و اندوه، ناامیدی، از دست دادن علاقه یا لذت از فعالیت‌های روزمره برای همه ما آشناست و قطعا همه ما آنها را تجربه کرده‌ایم. این علائم اگر به صورت کوتاه‌مدت و گذرا ظاهر شوند جای نگرانی نیست، اما اگر ماندگار باشند و فرد را برای مدت طولانی درگیر کنند تبدیل به افسردگی شدید و مزمن خواهند شد و باید جدی گرفته شوند.

افسردگی شدید و مزمن در مردان و زنان

افسردگی یک اختلال روانی و خلقی است که ویژگی آن بی‌حوصلگی، احساس غمگینی و از دست دادن علاقه می‌باشد. اختلال افسردگی معمولا یک مشکل مداوم و طولانی مدت است و جزو اختلالات گذرا و کوتاه مدت به شمار نمی‌رود.

مدت زمان متوسط یک دوره افسردگی ۶ تا ۸ ماه است. بر اساس تحقیقات انجام شده، به نظر می‌رسد که افسردگی در زنان بیشتر از مردان شایع است. وقایع زندگی مانند مرگ عزیزان و شکست عاطفی می‌تواند باعث ایجاد تغییرات خلقی در فرد شوند که معمولا به شکل افسردگی شدید ظاهر می‌شوند.

علل افسردگی بطور دقیق مشخص نیست، اما احتمالا ترکیب پیچیده‌ای از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، محیطی و روانی در آن نقش دارد. افسردگی را می‌توان با داروهای ضد افسردگی یا روان درمانی کنترل کرد.

چه مواردی تحت عنوان افسردگی طبقه‌بندی نمی‌شوند؟

افسردگی متفاوت از نوسانات خلق و خوی است که افراد به عنوان بخشی از زندگی عادی خود تجربه می‌کنند. واکنش‌های عاطفی موقت در برابر چالش‌های زندگی روزمره افسردگی به شمار نمی‌روند.

به همین ترتیب، حتی احساس اندوه ناشی از مرگ یک فرد نزدیک در صورتی که ماندگار نباشد افسردگی نیست. هرچند بیماری افسردگی می‌تواند مرتبط با داغدار شدن باشد. هنگامی که مشکل افسردگی بعد از یک فقدان رخ دهد، روان‌شناسان آن را اندوه پیچیده می‌نامند.

افسردگی شدید و مزمن

انواع افسردگی چیست؟

به طور کلی انواع افسردگی در روانشناسی شامل موارد زیر است:

• افسردگی تک قطبی و دو قطبی
• اختلال افسردگی اساسی با ویژگی‌های روان پریشی
• افسردگی پس از زایمان
• اختلال افسردگی اساسی با الگوی فصلی یا افسردگی فصلی

افسردگی تک قطبی و دو قطبی

اگر ویژگی غالب، حالت افسردگی باشد، این وضعیت افسردگی تک قطبی نامیده می‌شود. هرچند در صورتی که ویژگی آن دوره‌های مانیک و افسردگی باشد که با دوره‌های خلق و خوی طبیعی جدا شده‌اند، تحت عنوان اختلال دو قطبی (پیش‌تر افسردگی مانیک نامیده می‌شد) شناخته می‌شود.

افسردگی تک قطبی می‌تواند شامل اضطراب و علائم دیگر باشد اما بدون دوره‌های مانیک. هرچند، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در حدود ۴۰ درصد از اوقات، افراد مبتلا به اختلال دو قطبی افسرده هستند و در نتیجه تمایز این دو وضعیت دشوار است.

اختلال افسردگی اساسی با ویژگی‌های روان پریشی

ویژگی این وضعیت، افسردگی همراه با روان‌پریشی است. روان‌پریشی می‌تواند شامل توهم، باورهای غلط و عدم قبول واقعیت،‌ یا هذیان باشد که باعث می‌شود فرد چیزهایی را حس کند که وجود ندارند.

افسردگی پس از زایمان

زنان اغلب دچار وضعیتی تحت عنوان اندوه تازه مادران می‌شوند، اما افسردگی پس از زایمان شدیدتر است. علت افسردگی بعد از زایمان ممکن است ناشی از تغییرات جسمی یا روحی در مادر باشد.

افسردگی پس از زایمان

اختلال افسردگی اساسی با الگوی فصلی یا افسردگی فصلی

افسردگی فصلی که قبلا اختلال خلقی فصلی نامیده می‌شد مرتبط با کاهش روشنایی روز در زمستان است. افسردگی در طول این فصل رخ می‌دهد اما در سایر اوقات سال و در واکنش به نور درمانی بهبود می‌یابد. در کشورهای با زمستان‌های طولانی یا شدید بیشتر این وضعیت مشاهده می‌شود.

دلایل و علت افسردگی چیست؟

علل افسردگی به صورت دقیق مشخص نیست و ممکن است محدود به یک منبع نباشد. دلایل افسردگی احتمالا ناشی از ترکیب پیچیده‌ای از عواملی است که شامل موارد زیر هستند:

• عوامل ژنتیکی
• عوامل بیولوژیکی (تغییرات در میزان انتقال دهنده‌های عصبی)
• عوامل محیطی
• عوامل روانی و اجتماعی

برخی افراد بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به افسردگی هستند؛ عوامل خطرناک در این افراد عبارتند از:

• رویدادهای زندگی
• عوامل شخصیتی و آسیب‌های دوران کودکی
• عوامل ژنتیکی
• برخی داروهای تجویزی
• سوء مصرف داروهای تفریحی (مانند الکل و آمفتامین)
• ضربه به سر در گذشته

رویدادهای زندگی که منجر به ایجاد افسردگی می‌شوند

از جمله رویدادهای زندگی که ممکن است باعث ایجاد افسردگی شوند ازجمله داغدار شدن، طلاق، مشکلات کاری، روابط با دوستان و خانواده، مشکلات مالی، دغدغه‌های پزشکی یا استرس حاد می‌باشد.

عوامل شخصیتی و آسیب‌های دوران کودکی

افرادی که در ارائه برنامه‌ها یا کنار آمدن با مشکلات گذشته‌شان در زندگی ناموفق هستند.

ارتباط عوامل ژنتیکی و افسردگی حاد

افرادی که خویشاوندان درجه اول و دوم آنها به بیماری افسردگی مبتلا شده‌اند بیشتر در خطر ابتلا به انواع افسردگی از جمله افسردگی حاد هستند.

مصرف برخی داروهای تجویزی

از جمله کورتیکواستروئیدها، برخی مسدودکننده‌های بتا، اینترفرون و سایر داروهای تجویزی ممکن است باعث ایجاد افسردگی شود.

سوء مصرف داروهای تفریحی

سوء مصرف داروهای تفریحی مانند الکل و آمفتامین می‌تواند همراه با افسردگی باشد یا منجر به آن شود. ارتباط قوی بین سوء مصرف دارو و افسردگی وجود دارد.

افرادی که دچار دوره‌های افسردگی اساسی بوده‌اند بیشتر در خطر ابتلای مجدد به آن هستند. سندرم‌های درد مزمن و نیز سایر شرایط مزمن مانند دیابت، بیماری مزمن انسدادی ریه و بیماری قلبی عروقی نیز ممکن است منجر به افسردگی مزمن شوند.

علائم افسردگی را بشناسید

علائم و نشانه های افسردگی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• خلق و خوی افسرده
• کاهش علاقه یا لذت از فعالیت‌هایی که فرد قبلا از آنها لذت می‌برد، مانند کاهش تمایل جنسی
• کاهش وزن ناخواسته (بدون رژیم غذایی) یا کاهش اشتها
• بی خوابی (مشکل در خوابیدن) یا پرخوابی
• آژیتاسیون (برای مثال بی قراری، قدم زدن با اضطراب در یک مسیر کوتاه)، یا کندی روانی حرکتی (کندی حرکات و تکلم)
• خستگی یا فقدان انرژی
• احساس بی ارزش بودن یا گناه
• بدتر شدن توانایی فکر کردن، تمرکز یا تصمیم گیری
• افکار مکرر در مورد مرگ یا خودکشی یا تلاش برای خودکشی

علائم افسردگی چیست؟

نحوه تشخیص بیماری افسردگی

تشخیص افسردگی با یک جلسه مشاوره با پزشک یا متخصص سلامت روان آغاز می‌شود. درخواست کمک از یک متخصص سلامت به منظور بررسی دلایل مختلف افسردگی، اطمینان از تشخیص افتراقی دقیق و درمان بی‌خطر و موثر اهمیت بسزایی دارد.

مانند بیشتر مراجعات به پزشک، ممکن است یک معاینه فیزیکی به منظور کنترل علل جسمی و شرایط همراه با آن انجام شود. سوالاتی پرسیده خواهد شد و سابقه‌ی بیمار گرفته می‌شود تا علائم، دوره زمانی و غیره مشخصص گردند.

برخی پرسشنامه‌ها به پزشک کمک می‌کند تا شدت افسردگی را ارزیابی کند. برای مثال مقیاس درجه‌بندی افسردگی هامیلتون دارای ۲۱ سوال است که نمرات آن توصیف کننده شدت بیماری خواهد بود.

مقیاس هامیلتون یکی از مورد استفاده‌ترین ابزار ارزیابی در جهان توسط متخصصین جهت تشخیص افسردگی شدید است.

راههای درمان افسردگی

افسردگی یک بیماری روانی قابل درمان می‌باشد. روش های کنترل افسردگی شامل موارد زیر است:

• حمایت
• روان درمانی
• درمان افسردگی با دارو
• الکتروشوک درمانی

حمایت فرد مبتلا به بیماری افسردگی

منظور از حمایت فرد مبتلا به افسردگی، بحث در مورد روش‌های عملی و کمک در استرس‌ها تا آموزش به اعضای خانواده است.

استفاده از روان درمانی

روان درمانی یا گفتار درمانی برای افسردگی شامل رفتار درمانی شناختی (CBT)، روان درمانی بین فردی و درمان حل مشکلات می‌باشد. در مواردی که فرد مبتلا به افسردگی خفیف است، روان درمانی اولین گزینه درمان بیماری افسردگی می‌باشد؛ در موارد متوسط و افسردگی شدید ممکن است از آنها در کنار درمان‌های دیگر استفاده کرد.

رفتار درمانی شناختی و روان درمانی بین فردی دو نوع اصلی روان درمانی مورد استفاده در افسردگی می‌باشند. رفتار درمانی شناختی ممکن است در جلسات فردی با درمانگر، بصورت رو در رو، گروهی یا تلفنی انجام شود.

برخی از مطالعات اخیر نشان داده‌اند که رفتار درمانی شناختی را می‌توان بطور موثری از طریق کامپیوتر نیز اجرا کرد. درمان بین فردی به بیماران کمک می‌کند تا مشکلات عاطفی که بر روابط و ارتباطات آنها تاثیر گذاشته و چگونگی تغییر خلق و خوی توسط این عوامل که قابل تغییر هستند را شناسایی کنند.

داروهای ضد افسردگی

داروهای ضد افسردگی توسط پزشک تجویز می‌شوند. این داروها برای افسردگی‌های متوسط تا شدید مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داروها برای کودکان توصیه نمی شوند و برای نوجوانان نیز با احتیاط تجویز می‌گردند.

برخی از انواع داروهای درمان افسردگی وجود دارند:

• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
• مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
• ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای
• ضد افسردگی‌های آتیپیک
• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین

داروهای ضد افسردگی

هر دسته از داروهای ضد افسردگی بر روی یک انتقال دهنده عصبی متفاوت عمل می‌کنند. مصرف داروها باید طبق تجویز پزشک حتی بعد از بهبودی علائم ادامه پیدا کند تا از بازگشت بیماری جلوگیری شود.

داروهای ضد افسردگی ممکن است افکار یا اقدامات برای خودکشی را در برخی کودکان، نوجوانان و جوانان در چند ماه ابتدایی درمان افزایش دهند. هرگونه نگرانی باید همواره با پزشک در میان گذاشته شود، از جمله تصمیم برای قطع مصرف داروهای ضد افسردگی.

الکتروشوک درمانی

موارد افسردگی شدید که واکنشی به دارو نشان نداده‌اند ممکن است با الکتروشوک درمانی (ECT) قابل بهبود باشند. این روش به خصوص برای درمان افسردگی روانی موثر است.

ورزش و سایر راههای درمان افسردگی شدید

ورزش‌های هوازی ممکن است در برابر افسردگی خفیف موثر باشند زیرا باعث افزایش میزان اندورفین شده و نوراپی نفرین انتقال دهنده عصبی که مرتبط با خلق و خوی است را تحریک می‌کند.

درمان‌های تحریک مغز از جمله شوک درمانی یکی از روش های درمان افسردگی شدید به شمار می‌رود. تحریک مغناطیسی مکرر مغز پالس‌های مغناطیسی به مغز ارسال می‌کند که ممکن است در درمان افسردگی شدید اساسی موثر باشد.

ضربه مغزی چیست و چگونه اتفاق می افتد؟

ضربه‌ مغزی آسیبی است که موجب از بین رفتن یا صدمه دیدن سلول‌های مغزی می‌شود. افراد ممکن است بر اثر علل مختلفی مانند ضربه به سر، ترومای مغزی، سکته مغزی و تومور مغزی دچار آسیب مغزی شوند. تمامی آسیب‌های ترومای مغزی بر اثر ضربه به سر هستند. اما ضربه به سر لزوما موجب آسیب دیدن مغز نمی‌شود.

آسیب‌های مغزی دارای دو نوع اصلی هستند: آسیب ترومایی (ضربه به سر) و آسیب اکتسابی. هر دوی این آسیب‌ها موجب اختلال در عملکرد نرمال مغز می‌شوند.

ضربه مغزی بر اثر وارد شدن فشار یا نیروی خارجی بسیار قوی به سر ایجاد می‌شود. مثلا ضربه مغزی در تصادف یکی از شایع‌ترین علل وقوع این اتفاق است. علائم ضربه مغزی ممکن است به صورت شدید یا خفیف باشد. از جمله علائم ضربه مغزی می‌توان به کما، آنوریسم، سرگیجه و سردرد اشاره کرد.

حتی اگر ضربه مغزی همراه با علائم خفیف باشد، فرد باید سریعا به بیمارستان مراجعه کند. در صورت شکستگی و خونریزی شدید از ناحیه سر، لازم است پزشک متخصص مغز و اعصاب وضعیت فرد را ارزیابی کرده و در صورت نیاز عمل جراحی انجام دهد.

انواع آسیب های مغزی

به طور کلی انواع آسیب های مغزی را می‌توان به دو گروه تقسیم‌بندی کرد:

• آسیب مغزی تروماتیک
• آسیب مغزی اکتسابی

آسیب مغزی تروماتیک

آسیب مغزی تروماتیک یا آسیب مغزی ناشی از ضربه بر اثر فشار یا نیروی بسیار شدید از طرف یک جسم خارجی ایجاد می‌شود، مانند ضربه شدید به سر در اثر تصادف رانندگی. این نیرو می‌تواند باعث جابه‌جا شدن مغز در داخل جمجمه یا آسیب به خود جمجمه شود. این موارد نیز موجب صدمه دیدن مغز می‌شوند.

آسیب مغزی اکتسابی

آسیب مغزی اکتسابی در سطح سلولی رخ می‌دهد. این آسیب‌ها اغلب بر اثر فشار به سلول‌های مغزی ایجاد می‌شوند. این فشار می‌تواند ناشی از یک تومور، فقدان اکسیژن، تشنج، بیماری عصبی، سکته مغزی و یا هر عامل دیگری به سلول‌های مغز وارد شود.

علت ایجاد آسیب مغزی

دلایل ایجاد آسیب مغزی بسته به نوع آسیب متفاوت است.

علل آسیب مغزی تروماتیک

همانطور که گفته شد آسیب مغزی تروماتیک در اثر اعمال یک ضربه خارجی به سر فرد ایجاد می‌شود. عواملی که ممکن است باعث ایجاد ضربه به سر شوند عبارتند از:

• تصادفات رانندگی
• برخورد فیزیکی در ورزش
• افتادن از ارتفاع
• خشونت فیزیکی

دلایل آسیب مغزی اکتسابی

آسیب مغزی اکتسابی در سطح سلولی رخ می‌دهد. از جمله عوامل وقوع آسیب مغزی اکتسابی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سکته مغزی
• تومور مغزی
• حمله قلبی
• آنوریسم مغزی
• بیماری‌های مغز و اعصاب
• سوءاستفاده از دارو و مواد غیرقانونی
• آسیب مغزی ناشی از فقدان اکسیژن

علائم ضربه مغزی

ضربه مغزی یکی از شایع‌ترین دلایل مرگ در میان افراد به شمار می‌رود. بنابراین بسیار مهم است هر فردی آگاهی کافی از علائم و عوارض ضربه مغزی داشته باشد تا در صورت مواجهه با این شرایط بتواند اقدامات سریع و به موقع انجام دهد.

علائم شایع ضربه مغزی به شرح زیر است:

• کاهش سطح هوشیاری
• گیجی و منگی
• حالت تهوع و استفراغ
• سردرد شدید
• اختلال در بینایی مانند دوبینی یا تاری چشم
• از دست دادن حافظه موقت (ممکن است بیمار نتواند خود حادثه و وقایعی که کمی قبل از آن اتفاق افتاده را به خاطر بیاورد)
• سرگیجه
• کما
• سوت کشیدن و وزوز گوش
• درجا زدن به معنای تکرار کردن عمل یا حرفی: برای مثال پرسیدن دوباره و دوباره یک سوال با وجود آنکه اطرافیان به آن پاسخ می‌دهند، مثل: «برای من اتفاقی افتاده است؟»
• خونریزی از بینی
• خونریزی از سر
• مشکل در تحلیل کردن اطلاعات و فکر کردن
• تغییر در شنوایی یا لامسه
• از دست دادن قابلیت تشخیص موقعیت فضایی
• عدم تشخیص زمان
• اختلال در بویایی و چشایی
• عدم تعادل بدن
• افزایش حساسیت به درد
• خستگی ذهنی شدید
• خستگی فیزیکی شدید
• فلج
• لرزش بدن و رعشه
• تشنج
• حساسیت به نور
• اختلالات خواب
• اختلالات تکلم

تشخیص ضربه مغزی

برای تشخیص ضربه مغزی پزشک در ابتدا باید اطمینان حاصل کند که هیچ آسیب جدی و خطرناکی به مغز وارد نشده است و سپس در مرحله بعدی، میزان آسیب وارد شده به سر را ارزیابی می‌کند.

در طی معاینات فیزیکی پزشک موارد زیر را بررسی می‌کند:

• عملکرد‌های عصبی معمولی مانند وضعیت ذهنی فرد و رفلکس‌ها
• وجود سایر آسیب‌ها مانند آسیب گردن (وقوع آسیب گردن به همراه ضربه مغزی شایع است)
• علائم خونریزی از گوش، بینی و یا کبودی در اطراف چشم‌ها یا پشت گوش‌ها
• شکستگی جمجمه

تشخیص ضربه مغزی با سی تی اسکن

پس از انجام معاینات اولیه، بررسی وضعیت داخلی مغز انجام می‌شود. بهترین راه برای بررسی میزان آسیب وارده به مغز، انجام سی تی اسکن مغزی است.

دستگاه سی‌تی‌اسکن عکس‌های بسیاری را توسط اشعه ایکس، از زوایای متعدد از مغز می‌گیرد و این تصاویر گرفته‌شده توسط کامپیوتر پردازش‌شده و در قالب عکسی با جزئیات بالا نمایش داده می‌شوند. پزشک در این عکس‌ها به دنبال علائم خونریزی در زیر جمجمه یا در خود مغز خواهد بود.

در چه مواردی سی تی اسکن مغز انجام می‌شود

در اثر وقوع آسیب مغزی در فرد؛ پزشک جهت تشخیص ضربه مغزی ممکن است تحت شرایط مختلفی اقدام به گرفتن سی تی اسکن از فرد کند. اما در صورتی که آسیب وارد شده به مغز زیاد جدی نباشد، ممکن است پزشک از سی تی اسکن استفاده نکند و تنها عکس برداری اشعه ایکس برای ارزیابی ضربه مغزی را کافی بداند.

ضربه مغزی ممکن است همراه با شکستگی جمجمه باشد. حتی در صورتی که پزشک آسیب را جدی نداند و عکس برداری اشعه ایکس یا سی تی اسکن را انجام ندهد، باز هم احتمال شکستگی جمجمه وجود دارد.

مثلا در صورتی که بیمار ماه‌ها پس از آسیب مغزی متوجه وجود برآمدگی در سر خود شود لازم است به پزشک مراجعه کند. در این حالت معمولا از سر بیمار عکس برداری اشعه ایکس انجام می‌شود و در صورتی که کیست لیپتو مننژ تشکیل شده باشد، بیمار به متخصص مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شود تا وضعیت او دقیق‌تر مورد بررسی قرار گیرد و درمان لازم تجویز شود.

کیست لیپتو مننژ به صورت برآمدگی‌هایی متشکل از استخوان و یافت مغزی است که در محل شکستگی ایجاد می‌شود.

درمان آسیب های مغزی

برخی از آسیب های مغزی خفیف به‌خودی‌خود درمان می‌شوند و نیازی به اقدامات درمانی خاصی ندارند؛ اما در موارد بروز آسیب شدید مغزی لازم است درمان اورژانسی انجام شود. در این موارد فرد باید در سریع‌ترین زمان ممکن به بیمارستان مراجعه کند تا تا از بروز مشکلات جدی مانند ضربه مغزی و کما جلوگیری شود.

جهت درمان ضربه مغزی می‌توان اقدامات مختلفی انجام داد. در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم.

درمان ضربه مغزی

اقدامات درمانی اولیه ضربه مغزی

در مراحل اولیه پس از وقوع حادثه لازم است اقدامات امدادی فوری انجام شود. عدم توجه به این اقدامات ممکن است باعث ایجاد آسیب شدید مغزی شود. این اقدامات ممکن است در محل وقوع حادثه و یا پس از مراجعه به بیمارستان انجام شوند.

از جمله این اقدامات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ثابت کردن گردن و ستون فقرات: این کار برای مثال با استفاده از کلار گردنی انجام می‌شود.
• متوقف کردن خونریزی شدید
• تسکین دادن درد بیمار در صورتی که درد بسیار شدید دارد
• آتل‌بندی کردن هر استخوان ترک برداشته یا شکسته شده (قراردادن استخوان‌ها در موقعیت مناسب)

اگر تصاویر سی تی اسکن نشان دهند که خونریزی یا تورمی در مغز شما وجود دارد. از دستگاه کوچکی برای ارزیابی فشار داخل جمجمه استفاده می‌شود. برای این کار یک سوراخ بسیار کوچک در جمجمه ایجاد می‌شود و از طریق آن یک سیم نازک بین مغز و جمجمه قرار می‌گیرد. این سیم به یک دستگاه الکتریکی متصل است که فشار داخل جمجمه را اندازه‌گیری می‌کند و در صورت تغییر فشار داخل جمجمه، هشدار می‌دهد تا مسئولین بیمارستان را باخبر کند.

عمل جراحی مغز و اعصاب

جراحی مغز و اعصاب به هرگونه جراحی گفته می‌شود که برای درمان مشکلات سیستم عصبی بدن (مغز، طناب نخاعی و عصب‌ها) انجام شود. در مواردی که مغز آسیب شدیدی دیده باشد، معمولا جراحی مغز انجام می‌شود.

علل احتمالی انجام جراحی مغز عبارت‌اند از:

• هموراژ یا خونریزی مغزی: بروز خونریزی مغزی شدید در مغز مانند خونریزی زیر عنکبوتیه که موجب وارد آمدن فشار به مغز آسیب دیدن مغز و حتی مرگ می‌شود.
• هماتوم: وجود یک لخته خون در مغز برای مثال در ناحیه ساب دورال که ان نیز موجب وارد شدن فشار به مغز می‌شود.
• کوفتگی مغزی: وجود کبودی روی مغز که می‌تواند تبدیل به لخته خون شود.
• شکستگی جمجمه: تورم و حساسیت در اطراف منطقه آسیب دیده

این مشکلات طی معاینات پزشک و توجه به تصاویر سی تی اسکن، شناسایی می‌شوند. در صورتی که لازم باشد جراحی انجام شود، یک متخصص جراحی مغز و اعصاب در مورد نحوه انجام جراحی با شما یا خانواده شما صحبت می‌کند.

کرانیوتومی یا جمجمه برداری

کرانیوتومی یکی از اصلی‌ترین روش‌های جراحی مغز برای درمان آسیب‌های مغزی شدید است. برای انجام این عمل، یک سوراخ در جمجمه ایجاد می‌شود تا جراح بتواند به مغز دسترسی داشته باشد. این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و بنابراین شما هیچ درد یا ناراحتی حس نخواهید کرد.

طی این جراحی، هرگونه لخته خونی که در مغز تشکیل شده است برداشته می‌شود و رگ‌های خونی آسیب‌دیده ترمیم می‌شوند. بعد از اینکه خونریزی داخلی مغز برطرف شد، قسمت برداشته شده از استخوان جمجمه دوباره سر جای خود بازگردانده می‌شود و با پیچ‌های فلزی بسیار کوچک به استخوان اصلی جمجمه متصل می‌شود.

جراحی جمجمه برداری در آسیب مغزی

درمان بریدگی‌ها و خراش‌ها

برای جلوگیری از بروز خونریزی یا عفونت در آینده، هرگونه برش یا خراشی که بر اثر حادثه در سر ایجاد شده باشد، درمان می‌شود. اگر جسم خارجی در زخم شما باشد (مانند شیشه شکسته) لازم است که حتما خارج شود. زخم‌های عمیق و یا بزرگ ممکن است نیاز به بخیه زدن داشته باشند. در مواردی اطراف زخم با بیحسی موضعی بیحس می‌شود تا شما هیچ دردی را حس نکنید.

جراحی شکستگی جمجمه

ممکن است طی یک حادثه و ضربه به سر، جمجمه شما بشکند. با کمک سی تی اسکن می‌توان شدت این آسیب را بررسی کرد. شکستگی‌های باز معمولا بسیار خطرناک و جدی هستند چرا که در صورت پاره شدن پوست، احتمال بروز عفونت باکتریایی بالا است. شکستگی‌هایی که حالت فرورفته در سر ایجاد کرده‌اند نیز بسیار جدی هستند چرا که احتمالا قسمت‌های کوچکی از استخوان‌های تکه شده در حال فشار به بافت مغزی هستند.

اگر شما شکستگی فرورفته شدیدی داشته باشید، ممکن است لازم باشد که برای پیشگیری از آسیب مغزی ، عمل جراحی روی شما انجام شود. این جراحی معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. طی جراحی، هر قطعه استخوان شکسته‌ای که به بافت مغز فشار وارد می‌کند، برداشته می‌شود و در موقعیت صحیح خود قرار داده می‌شود.

در صورت نیاز، از سیم‌ها یا تورهای فلزی برای اتصال مجدد تکه‌های استخوان جمجمه به هم استفاده می‌شود. بعد از این که استخوان‌ها به نحو صحیحی کنار هم قرار داده شدند، به طور طبیعی به هم جوش می‌خورند. جراح شما می‌تواند در مورد نحوه انجام این جراحی توضیحات بیشتری با جزئیات به شما بدهد.

درمان‌های دارویی

داروهای تجویز شده برای افراد مبتلا به آسیب مغزی باید با احتیاط و دقت زیادی انتخاب شوند و سپس وضعیت بیمار در حین مصرف دارو به دقت توسط پزشک ارزیابی شود و بیمار تحت نظر باشد. پزشک شما یا مسئول داروخانه می‌تواند در مورد هدف تجویز هر دارو به شما توضیح دهد و عوارض جانبی احتمالی و احتیاط‌های لازم در مورد هر دارو را به شما بگوید.

توضیحات کلی در مورد گروه‌های دارویی مختلف در اینجا آورده شده است:

• داروهای مسکن برای کنترل و تسکین درد تجویز می‌شوند.
• داروهای ضد اضطراب می‌توانند احساس ناامنی، عدم اطمینان و ترس را کاهش دهند.
• داروهای ضد انعقاد خون برای جلوگیری از تشکیل لخته خون تجویز می‌شوند.
• داروهای ضدتشنج از بروز تشنج جلوگیری می‌کنند.
• داروهای ضدافسردگی برای درمان علائم افسردگی به کار می‌روند.
• داروهای ضدروان‌پریشی برای هدف قرار دادن علائم روان‌پریشی مانند خشونت و پرخاش، توهم و اختلالات خواب به کار می‌روند.
• داروهای شل کننده عضلات برای برطرف کردن اسپاسم‌های عضلانی تجویز می‌شوند.
• داروهای خواب آور، آرام بخش برای ایجاد خواب یا برای آرام کردن عملکرد‌های خاصی از سیستم عصبی مانند واکنش‌های ذهنی و فیزیکی هوشیاری، خواب و درد به کار می‌روند.
• داروهای محرک برای افزایش سطح هوشیاری و توجه تجویز می‌شوند.

در این مقاله آسیب های مغزی که ممکن است منجر به ضربه مغزی در فرد شود مورد بررسی قرار گرفت. از آنجایی که خونریزی مغزی یکی از عوامل شایع در زمان وقوع حوادث به شمار می‌رود، شناخت علائم ضربه مغزی کمک می‌کند تا در زمان مواجهه با این حوادث اقدامات پیشگیرانه انجام شود.

بیماری آنسفالیت مغزی که آن را تحت عنوان‌های التهاب مغزی و ورم مغزی نیز می‌شناسیم باعث آسیب به مغز شده و در موارد حاد می‌تواند منجر به کما یا مرگ شود.

التهاب مغز یا آنسفالیت مغزی چیست؟

منظور از انسفالیت، التهاب مغز یا تورم مغز است. علل متعددی برای این التهاب مغزی وجود دارد اما رایج‌ترین آن عفونت ویروسی است. التهاب در مغز اغلب باعث علائم و نشانه‌های خفیف آنفولانزا مانند تب و سردرد می‌شود و گاهی هیچ علائمی ندارد و همچنین می‌تواند باعث ایجاد علائمی شبیه به آنفولانزای حاد شود.

آنسفالیت مغزی همچنین می‌تواند باعث گیجی و منگی سر و تشنج یا مشکلات حسی و حرکتی شود. آنسفالیت به‌ندرت خطر مرگ ایجاد می‌کند. تشخیص و درمان به موقع بسیار مهم است زیرا پیش‌بینی چگونگی تاثیر انسفالیت بر روی هر فرد دشوار است.

در صورت بروز هر یک از علائم شدید آنسفالیت مانند سردرد شدید، تب و عدم هوشیاری که نیاز به مراقبت اورژانسی دارد، به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. همچنین برای نوزادان و کودکان با علائم التهاب مغز باید مراقبت‌های فوری از طریق متخصص مغز و اعصاب انجام شود.

انواع آنسفالیت مغزی

دو نوع اصلی آنسفالیت وجود دارد:

1. آنسفالیت اولیه
2. آنسفالیت ثانویه

آنسفالیت اولیه

این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که یک ویروس یا عامل دیگر به‌طور مستقیم مغز را آلوده می‌کند. عفونت ممکن است در یک منطقه متمرکز باشد و یا گسترده شود. عفونت اولیه ممکن است واکنش مجدد از یک ویروس باشد که پس از ابتلا به یک بیماری در گذشته غیرفعال شده است.

آنسفالیت ثانویه

این وضعیت ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن به عفونت در جاهای دیگر بدن است. سیستم ایمنی بدن به‌جای حمله به سلول‌هایی که باعث عفونت می‌شوند اشتباها به سلول‌های سالم مغز حمله می‌کنند. آنسفالیت ثانویه معمولاً دو تا سه هفته پس از ابتلا به عفونت اولیه رخ می‌دهد.

انسفالیت یا ورم مغز

علائم انسفالیت یا ورم مغز چیست؟

اکثر افراد مبتلا به آنسفالیت ویروسی علائم خفیف آنفولانزا دارند. این علائم عبارتند از:

• سردرد شدید و مزمن
• تب
• درد در عضلات یا مفاصل
• خستگی یا ضعف

گاهی علائم و نشانه های ورم مغزی شدیدتر هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• سردرگمی و توهم
• تشنج مغزی و عصبی
• از دست دادن حس یا فلجی در مناطق خاصی از صورت یا بدن
• ضعف عضلانی
• مشکل در صحبت کردن یا شنیدن
• از دست دادن هوشیاری

علائم ورم مغزی در کودکان

علائم ورم مغزی در کودکان ممکن است شامل موارد زیر نیز باشند:

• فضای برآمده‌ی ایجادشده در جمجمه نوزاد
• تهوع و استفراغ
• سختی بدن
• تغذیه ضعیف یا عدم بیداری برای تغذیه
• تحریک‌پذیری

علائم ورم مغزی در کودکان

آیاد می‌دانید علت التهاب مغز چیست؟

علت التهاب در مغز اغلب ناشناخته است اما در مواردی که علت شناخته شده و مشخص است معمولا شایع‌ترین علت عفونت ویروسی است. عفونت‌های باکتریایی و شرایط التهابی غیر عفونی نیز می‌تواننداز جمله دلایل آنسفالیت باشند.

علت آنسفالیت ویروسی

ویروس‌هایی که می‌توانند باعث بروز آنسفالیت شوند عبارت‌اند از:

• ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)
• ویروس هرپس ویروس اپشتین (EBV)
• ویروس‌های منتسب به پشه
• ویروس هاری
• عفونت‌های دوران کودکی

ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)

هرپس سیمپلکس نوع ۱ که مرتبط است با تب‌خال‌های ایجادشده در اطراف دهان و هرپس سیمپلکس نوع ۲ مرتبط با تب‌خال تناسلی می‌توانند باعث انسفالیت شوند. انسفالیت ناشی از هرپس سیمپلکس نوع ۱ نادر است ولی می‌تواند منجر به آسیب یا مرگ مغزی شود.

ویروس هرپس ویروس اپشتین (EBV)

ویروس‌های دیگر هرپس شامل ویروس اپشتین بار می‌شود که معمولا عفونت منونوکلئوز و ویروس وارسیلازوستر را ایجاد می‌کند که باعث ایجاد آبله‌مرغان می‌شود. این ویروس‌ها عبارت‌اند از ویروس پلیو و سندرم کوکساسکی که معمولا باعث بیماری با علائم آنفلوانزا، التهاب چشم و درد شکمی می‌شود.

ویروس‌های منتسب به پشه

این ویروس‌ها می‌توانند عفونت‌هایی مانند West Nile ،La Crosse ،Louis را ایجاد کنند. علائم عفونت ممکن است در عرض چند روز تا چند هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس منتقل‌شده از پشه ظاهر شود.

ویروس‌های منتقل‌شده از ساس‌ها نیز باعث ایجاد آنسفالیت می‌شود. علائم معمولاً در حدود یک هفته پس از نیش از ساس آلوده ظاهر می‌شود.

ویروس هاری

عفونت با ویروس هاری که معمولا توسط گزش از یک حیوان آلوده منتقل می‌شود. هنگامی‌که علائم شروع می‌شود آنسفالیت پیشرفت سریعی را آغاز می‌کند.

عفونت‌های دوران کودکی

عفونت‌های رایج دوران کودکی مانند سرخک، اوریون و سرخجه به‌عنوان علل نسبتا شایع انسفالیت ثانویه تشخیص داده شده‌اند. این علت‌ها در ایالات‌متحده به دلیل دسترسی به واکسیناسیون این بیماری‌ها در این کشور بسیار اندک است.

عوامل خطرساز تورم مغز

هرکسی می‌تواند به انسفالیت مبتلا شود. عواملی که ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به تورم مغز شوند عبارت‌اند از:

• سن
• سیستم ایمنی ضعیف
• مناطق جغرافیایی
• فصل سال

سن

برخی از انواع آنسفالیت در گروه‌های سنی خاص بیشتر یا شدیدتر هستند. به‌طورکلی کودکان و افراد سالخورده بیشتر در معرض خطر ابتلا به انواع آنسفالیت ویروسی هستند.

سیستم ایمنی ضعیف

افرادی که اچ آی وی (ایدز) دارند، داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند یا مشکلات دیگری در رابطه با ضعف سیستم ایمنی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنسفالیت هستند.

مناطق جغرافیایی

ویروس‌های پشه یا ساس در مناطق خاص جغرافیایی بیشتر هستند.

فصل سال

بیماری‌های منتقله از پشه و ساس در تابستان شایع‌تر هستند.

عوارض التهاب مغز چیست؟

التهاب می‌تواند به مغز آسیب برساند و احتمال رفتن بیمار به کما و یا مرگ وجود دارد. سایر عوارض التهاب مغزی بسته به شدت آن ممکن است برای ماه‌ها طول بکشد یا حتی دائمی باشند. این عوارض عبارت‌اند از:

• خستگی مداوم
• ضعف یا عدم هماهنگی عضلانی
• تغییرات شخصیتی
• مشکلات حافظه
• فلج شدن
• نقص شنوایی یا بینایی
• اختلالات گفتاری

نحوه تشخیص التهاب مغز

پزشک ابتدا فرد را معاینه فیزیکی می‌کند و سابقه پزشکی او را بررسی می‌کند و سپس ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

1. ام آر آی یا سی تی اسکن
2. ضربه به ستون فقرات
3. تست‌های آزمایشگاهی

تشخیص ورم مغزی

ام آر آی یا سی تی اسکن

ام آر آی یا سی‌تی‌اسکن می‌تواند هرگونه تورم مغز یا مشکلات احتمالی دیگر مانند تومور را که باعث بروز علائم می‌شود، نشان می‌دهند.

ضربه به ستون فقرات

سوزنی به پشت بدن، در ستون فقرات وارد می‌شود و مایع مغزی نخاعی (CSF)، مایع محافظتی که مغز و ستون فقرات را احاطه کرده، را حذف می‌کند. تغییرات در این مایع می‌تواند عفونت و التهاب در مغز را نشان دهد. گاهی از مایع مغزی نخاعی نمونه‌برداری می‌شود تا ویروس یا سایر عوامل عفونی شناسایی شوند.

تست‌های آزمایشگاهی جهت تشخیص التهاب در مغز

نمونه‌هایی از خون، ادرار یا خلط گلو می‌تواند برای شناسایی ویروس‌ها یا سایر عوامل عفونی مورد آزمایش قرار گیرند. علاوه بر این ممکن است سایر تست‌های آزمایشگاهی در تشخیص ورم مغز استفاده شوند.

این تست‌ها عبارتند از:

• نوار مغز
• نمونه‌برداری مغزی

نوار مغز

الکترودهایی که روی پوست قرار می‌گیرند فعالیت الکتریکی مغز را ضبط می‌کنند. برخی از الگوهای غیرطبیعی ممکن است وجود آنسفالیت را نشان دهند.

نمونه‌برداری مغزی

در موارد نادر یک نمونه کوچک از بافت مغزی ممکن است برای آزمایش برداشته شود. بیوپسی مغزی معمولاً زمانی انجام می‌شود که علائم شدیدتر می‌شوند و درمان‌ها هیچ تأثیری ندارند.

روش های درمان ورم مغز چیست؟

روش های درمان انسفالیت مغزی بسته به نوع انسفالیت متفاوت است. در ادامه روش‌های درمانی برای درمان آنسفالیت خفیف، ویروسی و شدید بیان شده است.

درمان آنسفالیت خفیف معمولا شامل موارد زیر است:

• استراحت
• مصرف مقدار زیادی مایعات
• داروهای ضدالتهابی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و سدیم ناپروکسن برای رفع سردرد و تب

انسفالیت ناشی از ویروس‌های خاص معمولا نیاز به درمان ضدویروسی دارد. داروهای درمان انسفالیت ویروسی عبارتند از:

• آسیکلوویر
• گان سیکلوویر
• فسکارنت

برخی از ویروس‌ها مانند ویروس‌های مضر حشرات به این درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند اما به این دلیل که ویروس خاصی ممکن است بلافاصله یا در همه موارد شناسایی نشود پزشکان اغلب درمان فوری با آسیکلوویر را توصیه می‌کنند.

آسیکلوویر می‌تواند در برابر ویروس هرپس سیمپلکس مؤثر باشد. این ویروس اگر به‌سرعت درمان نشود می‌تواند عوارض قابل‌توجهی در پی داشته باشد. داروهای ضدویروسی به‌طور کلی قابل‌تحمل هستند. عوارض جانبی به‌ندرت باعث آسیب به کلیه می‌شوند.

افرادی که مبتلا به آنسفالیت شدید هستند ممکن است نیاز به موارد زیر داشته باشند:

• کمک‌های تنفسی و همچنین مراقبت دقیق از تنفس و عملکرد قلب
• تزریق مایعات داخل وریدی برای اطمینان از آب‌رسانی مناسب و تأمین سطوح مواد معدنی ضروری به بدن
• داروهای ضدالتهابی مانند کورتیکواستروئیدها برای کاهش تورم و فشار داخل جمجمه
• داروهای ضد انعقادی مانند فنوتیوین (دیلانتین) برای جلوگیری از تشنج.

سایر روش های درمانی آنسفالیت مغزی

اگر فرد عوارض آنسفالیت را تجربه کند ممکن است لازم باشد درمان‌های اضافی نیز داشته باشد. این درمان‌های اضافی عبارتند از:

• فیزیوتراپی برای بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری، تعادل، هماهنگی حرکت
• کاردرمانی برای توسعه مهارت‌های روزمره و استفاده از ابزار تطبیقی ​​که به فعالیت‌های روزمره کمک می‌کنند
• گفتاردرمانی برای کنترل عضلات و هماهنگی برای تولید گفتار
• روان‌درمانی برای یادگیری روش‌های مقابله و مهارت‌های رفتاری جدید برای بهبود اختلالات خلقی و یا تغییر شخصیت

بیماری زوال عقل یا دمانس مغزی

بیماری دمانس مغزی به گروهی از علائم گفته می‌شود که می‌تواند در سالمندان و جوانان ایجاد شود و علت‌های مختلفی دارد. برخی علائم بیماری زوال عقل از دست دادن حافظه و تغییرات خلقی است که می‌توان با دارو و سایر روش‌ها برای درمان و بهبود آن اقدام نمود.

زوال عقل یا دمانس چیست؟

بیماری دمانس یا زوال مغزی یک بیماری خاص نیست بلکه به گروهی از علائم گفته می‌شود تا حدی بر حافظه، تفکر و توانایی‌های اجتماعی فرد اثر می‌گذارند که در عملکردهای روزانه فرد اختلال ایجاد می‌کنند. درست است که دمانس یا زوال عقل موجب از دست رفتن حافظه می‌شود اما علل مختلف دیگری هم می‌توانند موجب از دست رفتن حافظه شوند.

بنابراین ضعف حافظه، به تنهایی نشان‌دهنده این نیست که شما دچار زوال عقل شده‌اید. بیماری آلزایمر یکی از شایع‌ترین علل بروز دمانس مغزی در افراد مسن است اما این بیماری می‌تواند علل دیگری نیز داشته باشد. بسته به علت بروز دمانس، برخی از علائم مرتبط با آن ممکن است درمان شوند.

درباره دمانس مغزی بیشتر بدانید

دمانس مغزی گروهی از علائم است که فراموشی و ضعف حافظه نیز یکی از آن‌ها است. سایر علائم مربوط به زوال عقل شامل مشکل در فکر کردن، حل مسائل و مشکلات زبانی و گفتاری می‌شود. این تغییرات معمولا در ابتدا بسیار جزئی و خفیف هستند اما به تدریج تا حدی شدید می‌شوند که روند زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

افراد مبتلا به دمانس همچنین ممکن است دچار تغییرات رفتاری و خلق‌وخو نیز شوند. زوال عقل زمانی ایجاد می‌شود که مغز بر اثر بیماری مانند آلزایمر یا سکته‌های مغزی مکرر آسیب می‌بیند.

این مشکلات را می‌توان با سی تی اسکن و گروهی از تست‌های نورولوژیکی بر روی سیستم عصبی بدن، تشخیص داد. درمان این مشکلات نیز با مصرف دارو و برخی ویتامین‌ها و انجام بعضی روش‌های فیزیوتراپی خاص مانند ماساژ است.

بنابراین اگر یکی از عزیزان شما به علائم دمانس مبتلا شده است لازم است به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا از شدت گرفتن و بدتر شدن علائم او جلوگیری کنید.

علت بیماری دمانس مغزی

بیماری دمانس مغزی بر اثر آسیب به سلول‌های عصبی در مغز ایجاد می‌شود که این آسیب ممکن است در نواحی مختلفی از مغز باشد. علائم دمانس در هر فرد به طور متفاوتی بروز می‌کنند که این موضوع بستگی به ناحیه آسیب‌دیده در مغز دارد.

علل ایجاد بیماری دمانس پیش‌رونده

علت دمانس پیش‌رونده که بهبود پیدا نمی‌کنند و قابل بازگشت نیستند، عبارتند از:

1. بیماری آلزایمر
2. دمانس عروقی
3. زوال عقل با اجسام لویی
4. دمانس گیجگاهی پیشانی (فرونتوتمپورال)
5. دمانس ترکیبی

بیماری آلزایمر شایع‌ترین علت دمانس در سالمندان

شایع‌ترین علت دمانس در افراد بالای ۶۵ سال، بیماری آلزایمر است. هرچند علت بروز بیماری آلزایمر مشخص نیست اما در مغز این افراد همیشه پلاک‌ها و گره‌های بافتی یافت می‌شود. این پلاک‌ها از پروتئینی به نام بتاآمیلوئید تشکیل شده‌اند و ماده اصلی گره‌های بافتی نیز پروتئینی به نام تائو است. وجود برخی عوامل ژنتیکی خاص نیز می‌تواند احتمال بروز آلزایمر را زیاد کند.

دمانس عروقی

دومین علت شایع بروز دمانس، وارد شدن آسیب به عروقی است که به مغز خون‌رسانی می‌کنند. مشکلات عروقی می‌تواند ناشی از سکته مغزی یا سایر بیماری‌های عروقی باشد.

زوال عقل با اجسام لویی

اجسام لویی در واقع توده‌های پروتئینی غیرعادی هستند که در مغز افراد مبتلا به این نوع بیماری‌های دمانس اجسام لویی، آلزایمر و پارکینسون یافت می‌شوند. این نوع از زوال عقل نیز یکی از انواع شایع دمانس است.

دمانس گیجگاهی پیشانی (فرونتوتمپورال)

در این بیماری گروهی از سلول‌های مغزی آسیب می‌بینند که در ناحیه قدامی گیجگاهی مغز قرار دارند. این نواحی از مغز بیشتر بر روی رفتار، زبان و گفتار و شخصیت فرد کنترل دارند.

دمانس ترکیبی

انجام مطالعات بر روی مغز افراد بالای ۸۰ سال که به دمانس (علائم فرسایش مغزی) مبتلا بوده‌اند، نشان داده است که اغلب این افراد به طور همزمان به چند نوع دمانس (مانند دمانس عروقی، اجسام لویی و آلزایمر) مبتلا بوده‌اند.

تحقیقات زیادی همچنان در حال انجام هستند تا مشخص شود که داشتن چند نوع دمانس به طور همزمان، چگونه بر بروز علائم مختلف تاثیر می‌گذارد.

سایر بیماری‌های مرتبط با دمانس یا زوال عقل

سایر بیماری‌های مرتبط با دمانس یا زوال عقل شامل موارد زیر است:

1. بیماری هانتینگتون
2. آسیب مغزی بر اثر ضربه به سر
3. بیماری کروتزفلد یاکوب (CJD) یا جنون گاوی
4. بیماری پارکینسون
5. عفونت و بیماری‌های سیستم ایمنی
6. اختلالات متابولیسمی و غدد
7. کمبود‌های غذایی
8. واکنش به داروها
9. هماتوم در اطراف غشای مغزی
10. مسمومیت
11. تومور مغزی
12. آنوکسی یا کمبود اکسیژن
13. هیدروسفالی فشار معمولی

بیماری هانتینگتون

این بیماری بر اثر جهش ژنتیکی ایجاد می‌شود و موجب می‌شود که برخی از سلول‌های مغزی و نخاعی شما از بین بروند. علائم و نشانه این بیماری عبارتند از اختلالات شدید فکری (اختلال درک) که در سن ۳۰ الی ۴۰ سالگی بروز می‌کند.

آسیب مغزی بر اثر ضربه به سر

ممکن است بر اثر وارد شدن ضربات مکرر به سر، آسیب‌های جدی به مغز وارد شود. این حالت برای مثال ممکن است برای ورزشکاران بوکس، ورزشکاران فوتبال آمریکایی یا سربازان پیش بیاید.

بسته به این که کدام قسمت از مغز آسیب‌دیده است، این آسیب می‌تواند موجب بروز علائم دمانس مانند افسردگی، عصبانیت شدید، حرکات غیر هماهنگ، اختلال در گفتار، حرکات آرام بدن و لرزش بدن شود. این علائم ممکن است سال‌ها پس از آسیب‌دیدگی بروز کنند.

بیماری کروتزفلد یاکوب (CJD) یا جنون گاوی

این بیماری معمولا بدون هیچ عامل خطر مشخصی بروز می‌کند و احتمال می‌رود که ناشی از نوعی پروتئین غیرعادی در بدن باشد. بیماری جنون گاوی می‌تواند ارثی باشد و یا بر اثر تماس با مغز و بافت سیستم عصبی شخص بیمار، به فرد دیگر منتقل شود.

بیماری پارکینسون

بسیاری از بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون نهایتا دچار علائم دمانس می‌شوند.

عفونت و بیماری‌های سیستم ایمنی

ممکن است بر اثر تب یا سایر واکنش‌های سیستم ایمنی برای مبارزه با عفونت، علائم مشابه با بیماری دمانس بروز کنند. بیماری‌هایی مانند ام اس که ناشی از حمله سیستم ایمنی بدن به سیستم عصبی هستند نیز ممکن است علائم دمانس را ایجاد کنند.

اختلالات متابولیسمی و غدد

افراد مبتلا به اختلال تیروئیدی، هیپوگلیسمی (کمبود قند خون)، کمبود یا داشتن مقدار بیش‌ازحد سدیم یا کلسیم یا افراد مبتلا به نقص عملکردی در جذب ویتامین B12 ممکن است به علائم مشابه دمانس یا تغییرات خلق‌وخویی دچار شوند.

کمبود‌های غذایی

نخوردن آب کافی (کم‌آبی بدن)، عدم مصرف ویتامین B1 به اندازه کافی (که در افراد مبتلا به اعتیاد الکل شایع است) و عدم مصرف ویتامین B6 و B12 به میزان کافی می‌تواند موجب بروز علائم مشابه دمانس یا زوال عقل شود.

واکنش به داروها

واکنش بدن نسبت به تاثیر یک دارو یا بر هم کنش چند دارو که با یکدیگر مصرف شده‌اند، ممکن است موجب بروز علائم مشابه بیماری دمانس مغزی شود.

هماتوم در اطراف غشای مغزی

خونریزی بین سطح مغز و لایه پوششی که مغز را احاطه کرده است می‌تواند موجب بروز علائم دمانس شود. این نوع خونریزی در بین افراد مسن که زمین خورده‌اند زیاد اتفاق می‌افتد.

مسمومیت

قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین مانند سرب یا سایر مواد مسموم‌کننده مانند آفت‌کش‌ها و همچنین مصرف مواد مخدر غیرقانونی و سوءمصرف الکل می‌توانند موجب بروز علائم دمانس شوند. ممکن است با انجام اقدامات درمانی، این علائم بهبود پیدا کنند.

تومور مغزی

در موارد بسیار نادری، ممکن است علائم دمانس بر اثر آسیب‌های ناشی از تومور مغزی باشد.

آنوکسی یا کمبود اکسیژن

این مشکل با نام هیپوکسیا نیز شناخته می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که یک ارگان به دلیلی اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند. آنوکسی ممکن است بر اثر آسم شدید، حمله قلبی، مسمومیت مونوکسید کربن یا هر علت دیگری ایجاد شود.

هیدروسفالی فشار معمولی

این وضعیت بر اثر بزرگ شدن بطن‌های مغزی ایجاد می‌شود و می‌تواند موجب مشکلات راه رفتن، اختلالات ادراری و از دست دادن حافظه شود.

علائم بیماری زوال عقل چیست؟

علائم زوال عقل یا دمانس با توجه علت اصلی بروز آن متفاوت هستند اما شایع‌ترین علائم آن عبارتند از:

1. از دست دادن حافظه که معمولا توسط همسر یا اعضای دیگر خانواده مورد توجه قرار می‌گیرد.
2. مشکل در برقراری ارتباط با دیگران و یافتن کلمات مناسب در حین حرف زدن
3. مشکل در استدلال و حل مسئله
4. مشکل در انجام وظایف ذهنی سنگین و پیچیده
5. مشکل در برنامه‌ریزی و هماهنگی کارها
6. مشکل در تعادل و هماهنگی اعضای بدن
7. گیج بودن و عدم تمرکز
8. افسردگی
9. اضطراب
10. پارانویا

علائم زوال عقل یا دمانس

دلایل بیماری زوال عقل و عوامل افزایش خطر ابتلا به آن

بسیاری از عوامل خطر می‌توانند در نهایت منجر به بیماری زوال عقل یا دمانس شوند. برخی از دلایل زوال عقل عبارتند از:

1. سن
2. سوابق خانوادگی
3. سندرم دان
4. اختلالات ادراکی خفیف
5. مصرف زیاد الکل
6. افسردگی
7. دیابت
8. سیگار کشیدن
9. ابتلا به آپنه (وقفه تنفسی در خواب)

راه های تشخیص دمانس یا زوال عقل

برای تشخیص دمانس یا زوال عقل پزشک ذر ابتدا علائم و شرح‌ حال شما را بررسی کرده و شما را معاینه فیزیکی می‌کند. او همچنین از یکی از نزدیکان شما در مورد علائمی که دارید سؤال می‌کند.

هیچ تست منفرد و مشخصی برای تشخیص قطعی بیماری زوال عقل وجود ندارد و بنابراین پزشکان برای تشخیص دقیق مشکل از چندین روش تشخیصی مختلف استفاده می‌کنند. این تست‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

1. تست‌های ادراکی و نوروفیزیولوژیک
2. ارزیابی نورولوژیکی
3. اسکن مغزی
4. تست‌های آزمایشگاهی

تست‌های ادراکی و نوروفیزیولوژیک

پزشک می‌تواند عملکرد فکری و ادراکی شما را تحلیل کند. تست‌های مخصوصی برای ارزیابی عملکردهای فکری ماند حافظه، تشخیص موقعیت، استدلال، قضاوت، تمرکز و مهارت‌های زبانی و گفتاری وجود دارند.

تشخیص بیماری دمانس یا زوال عقل

ارزیابی نورولوژیکی

ممکن است پزشک عملکرد حافظه، گفتار، ادراک بینایی، تمرکز، قابلیت حل مسئله، حواس تعادل بدن و رفلکس‌ها و سایر علائم مربوط به سیستم عصبی بدن شما را ارزیابی کند.

اسکن مغزی

اکسن مغزی توسط دستگاه‌های زیر انجام می‌شود:

1. سی تی اسکن
2. اسکن ام آر آی
3. پت اسکن (PET scans)

سی تی اسکن و ام آر آی

با استفاده از این اسکن‌ها می‌توان به دنبال علائم بروز سکته مغزی، خونریزی مغزی، تومور یا هیدروسفالی بود.

پت اسکن (PET scans)

این اسکن‌ها، الگوی عملکردی مغز و همچنین وجود رسوبات پروتئین آمیلوئید در مغز را نشان می‌دهند. این پروتئین یکی از علائم مشخصه ابتلا به آلزایمر است.

تست‌های آزمایشگاهی

با انجام آزمایش خون می‌توان مشکلات فیزیکی که بر عملکرد مغز تاثیر دارند را شناسایی نمود، مانند کمبود ویتامین B12 و کم‌کاری غده تیروئید. گاهش اوقات مایع مغزی نخاعی برای بررسی عفونت، التهاب و برخی بیماری‌های فرسایشی مورد آزمایش قرار می‌گیرد.

درمان دمانس

در اغلب موارد نمی‌توان بیماری دمانس را به طور کامل درمان کرد اما راه‌هایی برای کنترل علائم آن وجود دارند. برخی از این راه‌ها عبارتند از:

1. دارو درمانی
2. روش‌های درمانی مکمل
3. سایر روش‌های درمان دمانس

دارو درمانی

این داروها برای بهبود موقتی علائم دمانس تجویز می‌شوند:

1. مهارکننده‌های کولین استراز
2. ممانتین

مهارکننده‌های کولین استراز

این داروها شامل دونپزیل (آریسیتپ)، ریواستیگمین (اگزلون) و گالانتامین (رازادین) می‌شوند و نحوه تاثیرگذاری آن‌ها به این صورت است که میزان پیام رسان‌های شیمیایی مؤثر در حافظه و استدلال مغزی را افزایش می‌دهند.

ممانتین

این دارو موجب تنظیم فعالیت گلوتامات می‌شود. گلوتامات نوعی پیام رسان شیمیایی در عملکردهای مغزی مانند یادگیری و حافظه است. در برخی از موارد، ممانتین همراه با مهارکننده‌های کولین استراز تجویز می‌شود.

روش‌های درمانی مکمل

انواع روش‌های درمان دمانس از جمله مصرف مکمل‌های غذایی، داروهای گیاهی و تراپی‌های مختلف برای افراد مبتلا به بیماری دمانس مورد ارزیابی و تحقیق قرار گرفته‌اند. برخی از این روش‌ها می‌توانند مزایایی را به همراه داشته باشند.

برخی از این روش‌ها برای افراد مبتلا به آلزایمر و سایر انواع زوال عقل که مورد مطالعه قرارگرفته‌اند عبارتند از:

1. ویتامین E: برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف ویتامین E می‌تواند در کند کردن روند آلزایمر مؤثر باشد، اما شواهد کمی برای اثبات قطعی این نظریه وجود دارد.
2. اسیدهای چرب امگا۳: برخی از شواهد نشان داده‌اند که خوردن ماهی برای ۳ بار در هفته می‌تواند خطر بروز زوال مغزی را کاهش دهد.

سایر درمان‌ها

این روش‌های درمان دمانس یا زوال عقل ممکن است در کاهش آشفتگی و اضطراب بیمار موثر باشند و موجب آرامش بیشتر بیمار شوند:

1. موسیقی درمانی
2. آروماتراپی (رایحه درمانی) که در آن از روغن‌های گیاهی معطر استفاده می‌شود.
3. ماساژ درمانی
4. هنردرمانی

بیماری پارکینسون یه اختلال عصبی است که از علائم آن لرزش در دست یا سایر اندام‌ها است. از راه‌های درمان پارکینسون فیزیوتراپی، دارو درمانی، عمل جراحی و رعایت توصیه‌های غذایی است.

پارکینسون چیست و چگونه درمان می‌شود؟

بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی پیش‌رونده است که بر نحوه حرکت، صحبت و نوشتن فرد تاثیر می‌گذارد. علائم بیماری پارکینسون به تدریج ظاهر می‌شوند و ممکن است بیماری با لرزش خفیف دست شروع شود.

افراد مبتلا به پارکینسون اغلب دچار خشکی شده و نمی‌توانند مثل قبل به سرعت حرکت کنند که چنین حالتی را کند جنبی یا برادی کینزی می‌نامند. عضلات فرد مبتلا به پارکینسونیسم ضعیف شده و حالت وضعی فرد غیر‌طبیعی می‌گردد.

پارکینسون بیماری‌ای است که اغلب در سنین بالا به وجود می‌آید و به دلیل ایجاد لرزش در بدن به خصوص در دست‌ها و چانه، انجام کارهای عادی و رومزه را برای بیماران دشوار می‌سازد.

گرچه تاکنون درمان قطعی و کاملی برای پارکینسونیسم کشف نشده اما امروزه متخصصین مغز و اعصاب با تجویز داروهایی هم چون لوودوپا و تغییر رژیم غذایی و یا حتی جراحی در موارد حاد می‌توانند علائم این بیماری را تا حد زیادی کاهش داده و ادامه زندگی را برای بیماران مبتلا به پارکینسون راحت‌تر نمایند.

بیماری پارکینسون

علت بیماری پارکینسون چیست؟

علت بیماری پارکینسون در اثر از دست دادن سلول‌های عصبی (سلول‌های دوپامینرژیک) در قسمتی از مغز است که جسم سیاه نامیده می‌شود.

سلول‌های دوپامینرژیک مسئول تولید دوپامین هستند. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که به انتقال پیام‌های کنترل کننده و هماهنگ کننده حرکات بدن از مغز کمک می‌کند. دوپامین به جسم سیاه و دیگر قسمت‌های مغز، جسم مخطط، اجازه برقراری ارتباط می‌دهد که این ارتباط باعث حرکت هماهنگ عضلات می‌شود.

دلایل و عوامل ایجاد بیماری پارکینسون

برخی از دلایل به وجود آمدن پارکینسون عبارتند از:

1. سن
2. ژنتیک
3. جنسیت
4. قرارگیری در معرض مواد سمی
5. برخی از داروها

سن

با افزایش سن، احتمال ابتلا به پارکینسونیسم بیشتر می‌شود. اگرچه جوانان نیز ممکن است به پارکینسون مبتلا شوند، اما احتمال آن کم است.

ژنتیک

اگراقوام نزدیک فرد( پدر، مادر، خواهر، برادر) مبتلا به پارکینسون باشند، آن فرد بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به پارکینسونیسم قرار دارد.

جنسیت

مردان بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به پارکینسون قرار دارند.

قرارگیری در معرض مواد سمی

افرادی که در معرض مواد شیمیایی مانند مونوکسید کربن، مواد سمی علف کش و مواد آفت کش قرار دارند بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به پارکینسونیسم قرار دارند.

برخی از داروها

مانند آنتی بیوتیک‌هایی که برای درمان پارانویا (جنون) و اسکیزوفرنی شدید مصرف می‌شوند ممکن است باعث ایجاد پارکینسون شوند.

علائم بیماری پارکینسون در مردان و زنان

علائم بیماری پارکینسون با توجه به هر بیمار و قسمت خاصی که آسیب دیده، متفاوت است. همچنین، بیماران به نحو متفاوتی به درمان پاسخ می‌دهند و شدت علائم نیز در بیماران متفاوت است. در برخی بیماران اولین علامت لرزش است در حالی که در برخی دیگر لرزش وجود ندارد، اما مشکل حفظ تعادل دارند. بیماری در برخی از افراد به آرامی و در برخی دیگر به سرعت پیشرفت می‌کند.

علائم اولیه شروع بیماری پارکینسون

چهار نشانه و علائم شایع بیماری پارکینسون که علائم اولیه فیزیکی می‌نامند، عبارتند از:

1. کندی حرکات (برادی کینزی)
2. لرزش: لرزش ابتدا از یک دست شروع می‌شود، مثل حرکت شست یا انگشت سبابه به جلو و عقب
3. خشکی عضلات یا سفتی عضلانی یا ریجیدیتی
4. عدم تعادل وضعی

علائم حرکتی ثانویه پارکینسون

علائم ثانویه بیماری پارکینسون شامل موارد زیر است:

1. خمیدگی به جلو
2. گرفتگی عضلات
3. آبریزش از دهان
4. خستگی
5. دست خط بسیار ریز و میکروگرافیک
6. مشکل در حرکات ظریف دست (حرکات ظریف انگشت‌ها)
7. مشکل در هماهنگی حرکتی
8. حرکات غیر ارادی و انقباض عضلانی طولانی (اختلال تونوس)
9. از دست دادن حالت چهره
10. اختلال جنسی
11. مشکل گفتاری
12. مشکل بلع
13. عدم حرکت دست‌ها در هنگام راه رفتن

علائم پارکینسونیسم

سایر نشانه های بیماری پارکینسون چیست؟

دیگر نشانه های بیماری پارکینسون عبارتند از:

1. جنون
2. مشکل خواب
3. یبوست
4. افسردگی
5. مشکل بلع
6. احساس خستگی، کوفتگی و کاهش انرژی
7. پارستزی یا احساس سوزش، خارش و بی‌حسی پوست (احساس مور مور در اثر خواب‌رفتگی)
8. کاهش حس درد
9. کاهش حس بویایی
10. بی اختیاری ادرار (ضعف مثانه)
11. نگهداری ادرار (عدم توانایی در تخلیه ادرار)

چگونگی تشخیص پارکینسون

متخصص مغز و اعصاب از آزمایش‌های زیر برای تشخیص پارکینسون استفاده می‌کند:

1. آزمایش خون
2. ام آر آی یا سی تی اسکن
3. توموگرافی تابش پوزیترون

آزمایش خون

آزمایش خون معمولا برای اطمینان از عدم وجود مشکلاتی مانند تغییر سطح هورمون‌های تیروئید یا آسیب کبد انجام می‌شود.

ام آر آی یا سی تی اسکن

ام آر آی یا سی تی اسکن برای بررسی علائم سکته یا تومور مغزی انجام می‌شوند. اگر مشکل سکته یا تومور مغزی وجود نداشته باشد، نتیجه ام آر آی یا سی تی اسکن طبیعی خواهد بود.

تشخیص پارکینسون با ام ار ای و سی تی اسکن

توموگرافی تابش پوزیترون

این روش تصویربرداری می‌تواند نشان‌دهنده سطح پائین دوپامین در مغز باشد. توموگرافی تابش پوزیترون پر هزینه بوده و در تمام بیمارستان‌ها انجام نمی‌شود، و گاهی اصلا نیاز به انجام این کار نیست.

توموگرافی تابش پوزیترون یک روش تصویربرداری کاملا تخصصی است که از مواد رادیو اکتیو برای ایجاد تصاویر رنگی سه بعدی از مواد موجود در بدن استفاده می‌کند. با انجام توموگرافی تابش پوزیترون، اطلاعاتی از شیمی بدن بیمار به دست می‌آید که با دیگر روش‌های تصویر برداری نمی‌توان چنین اطلاعاتی را به دست آورد.

از چهار مورد اصلی، دو مورد باید وجود داشته باشد تا پزشک وجود بیماری پارکینسون را تائید کند. این دو مورد باید در یک بازه زمانی مشخص موجود بوده باشند.

چهار نشانه اصلی عبارتند از:

1. لرزش
2. برادی کینزی یا کندی حرکات
3. خشکی دست‌ها، پاها یا بالاتنه
4. بی ثباتی وضعی یا مشکل در حفظ تعادل و سقوط احتمالی

درمان بیماری پارکینسون چیست؟

امروزه هیچ درمانی برای پارکینسونیسم وجود ندارد، اما روش‌هایی برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی وجود دارند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:

1. فیزیوتراپی
2. توصیه‌های غذایی
3. دارو
4. عمل جراحی تحریک عمقی مغز

درمان قطعی بیماری پارکینسون

درمان حمایتگرانه

روش‌هایی برای درمان وجود دارند که زندگی با وجود پارکینسون را راحت‌تر کرده و کمک می‌کنند بیمار بهتر بتواند با علائم بیماری کنار آید.

فیزیوتراپی برای پارکینسون

متخصص فیزیوتراپی با بیمار کار می‌کند تا با ورزش و حرکت، خشکی عضلات و درد مفاصل را کاهش دهد. متخصص فیزیوتراپی سعی می‌کند حرکت را برای بیمار آسان‌تر کرده و انعطاف‌پذیری و توانایی راه رفتن بیمار را افزایش دهد. همچنین متخصص فیزیوتراپی سعی می‌کند بیمار را در وزن مناسب نگه داشته و به او توان مدیریت بدهد.

توصیه‌های غذایی

تغییر رژیم غذایی می‌تواند باعث بهبود علائم در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون شود. تغییرات رژیم غذایی عبارتند از:

1. افزایش مقدار فیبر در رژیم غذایی و نوشیدن مایعات کافی برای جلوگیری از ابتلا به یبوست
2. افزایش مقدار نمک در غذا و داشتن وعده‌های غذایی کم حجم و مکرر به منظور جلوگیری از ایجاد مشکلاتی مانند فشار خون پایین، یا احساس گیجی در هنگام بلند شدن سریع
3. تغییر رژیم غذایی برای اجتناب از کاهش وزن ناخواسته

اگر تیم درمان تشخیص دهند که رژیم غذایی بیمار باید تغییر داده شود، بیمار باید برای دریافت رژیم غذایی و توصیه‌های مناسب به یک متخصص تغذیه مراجعه کند.

دارو درمانی پارکینسون

دارو درمانی پارکینسون برای بهبود علائم اصلی بیماری مانند لرزش و اختلالات حرکتی استفاده می‌شود. برخی از این داروها عبارتند از:

1. لوودوپا
2. آگونیست‌های دوپامین
3. مهار کننده‌های مونوآمین اکسید از B
4. مهار کننده‌های کومت

لوودوپا

اکثر بیماران مبتلا به پارکینسون، نهایتا به دارویی به نام لوودوپا نیاز خواهند داشت. لوودوپا توسط سلول‌های عصبی مغز جذب شده و تبدیل به ماده‌ای به نام دوپامین می‌شود. دوپامین برای انتقال پیام‌ها بین مغز و اعصاب کنترل کننده حرکات استفاده می‌شود. معمولا افزایش سطح دوپامین، با استفاده از داروی لوودوپا، باعث بهبود اختلالات حرکتی می‌شود.

آگونیست‌های دوپامین

آگونیست‌های دوپامین جایگزینی برای دوپامین موجود در مغز هستند و تاثیری مشابه لوودوپا اما ضعیف‌تر از لوودوپا دارند. آگونیست‌های دوپامین کمتر از لووپادو تجویز می‌شوند.

مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز B

مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز B، مانند سلژیلین و رازاگیلین، جایگزین‌های دیگری برای لوودوپا برای درمان دارویی پارکینسون در مراحل اولیه هستند. مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز B باعث خنثی کردن آنزیم یا ماده مغزی تجزیه کننده‌ی دوپامین شده (مونوآمین اکسیداز B) و سطح دوپامین را افزایش می‌دهد.

سلژیلین و رازاگیلین علائم بیماری پارکینسونیسم را بهبود می‌بخشند، هرچند اثر انها در مقایسه با لوودوپا ناچیز است. می‌توان همراه با آگونیست‌های دوپامین یا لوودوچا، از سلژیلین و رازاگیلین نیز استفاده کرد.

مهار کننده‌های کومت

مهار کننده‌های کومت (COMT) برای افرادی تجویز می‌شوند که در مراحل نهایی بیماری پارکینسون قرار دارند. این مهار کننده‌ها از تجزیه لوودوپا توسط آنزیم COMT جلوگیری می‌کنند.

عمل جراحی تحریک عمقی مغز برای پارکینسون

اکثر افراد مبتلا به پارکینسون با دارو درمان می شوند، و در برخی موارد از یک روش درمانی به نام تحریک عمقی مغز نیز استفاده می‌شود.

در عمل جراحی تحریک عمقی مغز یک تولید کننده پالس که شبیه دستگاه تولید کننده ضربان قلب است را از راه جراحی در دیواره قفسه سینه قرار می‌دهند. تولید کننده پالس به دو سیم ظریف که زیر پوست قرار دارد و در قسمت‌های مشخصی از مغز قرار داده شده، متصل است.

یک جریان الکتریکی کم توسط تولید کننده پالس، تولید می‌شود و سپس از طریق سیم، جریان پیدا کرده و قسمتی از مغز که تحت تاثیر بیماری پارکینسون قرار گرفته را تحریک می‌کند. هرچند جراحی نمی‌تواند بیماری پارکینسونیسم را درمان کند، اما در برخی موارد علائم بیماری را کاهش می‌دهد.